Гитлер монгол хүнээс хасын учрыг танин биширчээ!
Саяхан нэгэн эрдэмтэн ТВ-ээр “Японы зураач Тайка довтолгон ирэх монгол цэргүүдийг хас бамбайтай байснаар дүрсэлсэн. Перс зураач Чингис хаан дөрвөн хөвүүндээ сургааль айлдаж буйг дүрсэлсэн энэ зураг дээр хас хээтэй хивс харагдаж байна. Чингис хааны, ер нь алтан ургийнхны хасбуу тамгын бариул нь арслан барс бус, хас байсан бололтой. Хас тэмдэг Мөнх Тэнгэрийн хүчний бэлгэдэл, тэрхүү хүчийг зохих хэмжээгээр эзэмшсэн алтан ургийнхны бэлгэдэл байсан” гэж зураг дүрслэл үзүүлэн ярьж байв. Сүүлийн үед судлаачид маань хас сүлдийн талаар идэвхтэй ярьж таниулах болсон нь сайшаалтай.
Монголчуудын хамгийн анхны бэлгэдэл нь хас болой. Бусад улс түмнүүд цөм хасыг өвөг дээдсээс маань уламжлан авсан бололтой. Гүн гүнзгий утга ухаанаар бишрүүлэгч язгуурын шүтээн - Хас өнөөгийн бидний үндэсний бэлгэдэл болох учиртай. Хас нь юуны өмнө тэнгэрийн хүчээр ивгээгдсэн хөгжил хөдөлгөөний бэлгэдэл бөгөөд, эрдэнэт хөлгийн толгойн дүрсээс үүссэн.
Товчдоо бол, хас нь Мөнх Тэнгэрийн хүч гэсэн үг юм.
Чулуун зэвсгийн үеэс өвөг маань эр эм хасыг буй болгож,арга билигийн ухааныг томъёолж байв. “Хос” нугарч “хас” болсон, Арга билигийн онолыг эртний монголчууд үүсгэн боловсруулж, дэлгэрүүлсэн гэх эрдэмтэд цөөнгүй.
Монгол үндэстний хувьд тухайлан утгыг харуулсан нь хасад буй агаад, нэгэн амь сүнсэт ард түмэн маань мөнхөд ахиж мандаж байх болтугай хэмээнэ. Улам хүчжиж, эрчимжиж, тэмүүлж, тэмцэхийг цацрагийн байдал илтгэнэ.
Монголчууд хасын буянг арвижуулан эцэс төгсгөлгүй сүлжин хээлэхийгээ түмэннаст гэх бөгөөд өнө мөнхийг төлөөлүүлнэ.
Харах төдийд бишрэлийг төрүүлэн эзэмдэгч хас сүлдийг харийн улс түмэн бүр өөр өөрийнхөөр өргөн залсан нь хамгийн түгээмлийн нэг болгожээ. Эртний грекүүд нарны тэмдэг, энэтхэгчүүд хөгжил хөдөлгөөний дүрс, хятадууд оршихуйн бэлгэ, христчүүд загалмайн хувилбар, бөөг шүтэгчид онгон сүлд гэхчилэн мөргөж залбирсан байгаа юм.
Германчуудын биширсэн нь түүний нэр хүндэд сөрөгөөр нөлөөлсөн. Баруун зүг нүүдэллэн суурьшсан хүннү нараас германчуудын өвөг готууд хасыг мэдэж аван, улмаар язгуур үнэний илэрхийлэл гээд сүсэглэсэн юм билээ. XX зууны эхээр германы үндэсний үзэлтнүүд жинхэнэ бэлгэдэл маань энэ хэмээн өргөн сурталчлах болсон. Гитлер арийн давамгайллын дүр мөн гэж үзээд намынхаа сүлд болгон хувиргасан. Дашрамд, монголчуудын өвөгт хөөгдсөн юм уу, эсвэл уг өвгийн хэсэг болох арий нь их говиос нүүдэллэхдээ хасыг газар газар танилцуулсан байж болно. Юутай ч атугай, дэлхийн II дайнаас болж хасыг зөвхөн Гитлерийнх гэж ойлгох болжээ. 1923 онд, ирээдүйн фюрэр нэгэн монгол ламтнаас хасын тухай сургаалийг сонсч, энэхүү ялгуун бэлгэдлийг эргэлзээнгүй шүтэх болсон гэх мэдээ ч бий.
Түүнээс өмнө бол хасад дургүйцэх явдал огт байгаагүй. Дэлхий даяар нэг хэсэг хасыг шинэ цагийн, хөгжил дэвшлийн, ардчиллын, XX зууны, армийн, нисэх хүчний бэлгэдэл гэж янз бүрээр үзэн, ихэд шүтэж, таван хошуу шиг өргөн хэрэглэсэн юм. Одоо мартчихна гэж баймааргүй.
Дөрвөн жигүүр шиг, сэнс шиг хэлбэртэй болохоор нь нисэх хүчнийхэн ямар өргөн хэрэглэсэн гэх вэ. Улс бүрийн байлдааны онгоцон дээр хас тодорч, баатар гавъяа, эх оронч үзэл, ариун гэгээн үйлсийг бэлгэдэж байсан нь 20, 30-аад он. Ёс журмаа эрхэмлэдэг Финландад одоо ч нисэх хүчнийх нь бэлгэдэл хас (хакаристи) байгаа.
Орост 1917 оны 2-р сард ардчилсан хувьсгал ялахад, хасыг ардчиллын бэлгэ тэмдэг гээд, мөнгөн тэмдэгт дээрээ залж, хаант засгаас ялгаатайгаа харуулсан байдаг (С.Данзангийн санаачилгаар бүтээсэн Монголын үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн гол бэлгэдэл нь мөн хас байсан). 11-р сарын большевик эргэлтийн дараа коммунистууд тэр хасыг халаагүй. Ёстой жинхэнэ пролетарийн интернационализмд таарах, ирээдүйн бүх дэлхийн зөвлөлт засагт тохирох бэлгэ бол энэ байна хэмээн ихэд сонирхож байж.
Товчдоо бол, хас нь Мөнх Тэнгэрийн хүч гэсэн үг юм.
Чулуун зэвсгийн үеэс өвөг маань эр эм хасыг буй болгож,арга билигийн ухааныг томъёолж байв. “Хос” нугарч “хас” болсон, Арга билигийн онолыг эртний монголчууд үүсгэн боловсруулж, дэлгэрүүлсэн гэх эрдэмтэд цөөнгүй.
Монгол үндэстний хувьд тухайлан утгыг харуулсан нь хасад буй агаад, нэгэн амь сүнсэт ард түмэн маань мөнхөд ахиж мандаж байх болтугай хэмээнэ. Улам хүчжиж, эрчимжиж, тэмүүлж, тэмцэхийг цацрагийн байдал илтгэнэ.
Монголчууд хасын буянг арвижуулан эцэс төгсгөлгүй сүлжин хээлэхийгээ түмэннаст гэх бөгөөд өнө мөнхийг төлөөлүүлнэ.
Харах төдийд бишрэлийг төрүүлэн эзэмдэгч хас сүлдийг харийн улс түмэн бүр өөр өөрийнхөөр өргөн залсан нь хамгийн түгээмлийн нэг болгожээ. Эртний грекүүд нарны тэмдэг, энэтхэгчүүд хөгжил хөдөлгөөний дүрс, хятадууд оршихуйн бэлгэ, христчүүд загалмайн хувилбар, бөөг шүтэгчид онгон сүлд гэхчилэн мөргөж залбирсан байгаа юм.
Германчуудын биширсэн нь түүний нэр хүндэд сөрөгөөр нөлөөлсөн. Баруун зүг нүүдэллэн суурьшсан хүннү нараас германчуудын өвөг готууд хасыг мэдэж аван, улмаар язгуур үнэний илэрхийлэл гээд сүсэглэсэн юм билээ. XX зууны эхээр германы үндэсний үзэлтнүүд жинхэнэ бэлгэдэл маань энэ хэмээн өргөн сурталчлах болсон. Гитлер арийн давамгайллын дүр мөн гэж үзээд намынхаа сүлд болгон хувиргасан. Дашрамд, монголчуудын өвөгт хөөгдсөн юм уу, эсвэл уг өвгийн хэсэг болох арий нь их говиос нүүдэллэхдээ хасыг газар газар танилцуулсан байж болно. Юутай ч атугай, дэлхийн II дайнаас болж хасыг зөвхөн Гитлерийнх гэж ойлгох болжээ. 1923 онд, ирээдүйн фюрэр нэгэн монгол ламтнаас хасын тухай сургаалийг сонсч, энэхүү ялгуун бэлгэдлийг эргэлзээнгүй шүтэх болсон гэх мэдээ ч бий.
Түүнээс өмнө бол хасад дургүйцэх явдал огт байгаагүй. Дэлхий даяар нэг хэсэг хасыг шинэ цагийн, хөгжил дэвшлийн, ардчиллын, XX зууны, армийн, нисэх хүчний бэлгэдэл гэж янз бүрээр үзэн, ихэд шүтэж, таван хошуу шиг өргөн хэрэглэсэн юм. Одоо мартчихна гэж баймааргүй.
Дөрвөн жигүүр шиг, сэнс шиг хэлбэртэй болохоор нь нисэх хүчнийхэн ямар өргөн хэрэглэсэн гэх вэ. Улс бүрийн байлдааны онгоцон дээр хас тодорч, баатар гавъяа, эх оронч үзэл, ариун гэгээн үйлсийг бэлгэдэж байсан нь 20, 30-аад он. Ёс журмаа эрхэмлэдэг Финландад одоо ч нисэх хүчнийх нь бэлгэдэл хас (хакаристи) байгаа.
Орост 1917 оны 2-р сард ардчилсан хувьсгал ялахад, хасыг ардчиллын бэлгэ тэмдэг гээд, мөнгөн тэмдэгт дээрээ залж, хаант засгаас ялгаатайгаа харуулсан байдаг (С.Данзангийн санаачилгаар бүтээсэн Монголын үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн гол бэлгэдэл нь мөн хас байсан). 11-р сарын большевик эргэлтийн дараа коммунистууд тэр хасыг халаагүй. Ёстой жинхэнэ пролетарийн интернационализмд таарах, ирээдүйн бүх дэлхийн зөвлөлт засагт тохирох бэлгэ бол энэ байна хэмээн ихэд сонирхож байж.
1919 онд халимаг цэргийн ангиудад үндэсний чанартай бэлгэдэл хэрэгжүүлэхдээ хасыг (юндэн) сонгожээ. Халимагуудын үндэсний чанартай бэлгэ нь хас гэж ойлгогдохоор ч байж. Хожим өөр цэргийн ангиудад бас хасыг хэрэглүүлсэн сураг дуулддаг.
Дэлхий дээр алх хадуурын дүрсийг залсан ЗХУ-ын төрийн сүлдийг уншигчид мэднэ. Гэтэл алх, хадуурыг биш хасыг залах гэж байсан гэдэг юм шүү.
Монголд бусад орноос илүү, хамгийн өргөн дэлгэр хэрэглэдэг байсан. Эрч хүч, эрмэлзэл тэмүүллээ түүгээр илэрхийлдэг. Язгууртнууд маань хас тэмдэг зүүх ёстой байсан аж. Үлэмж ивгээлт гээд хааяагүй биширдэг асан. Гэрийн үүд, хашааны хаалга, хүүхдийн хувцсын мөр, малын тамганд дүрсэлж, хамаг муугаас авран хамгаалагч гэнэ. Түмэннаст хээг бүр ч түгээмэл зална.
Монгол Ардын Нам үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалт тэмцлийн бэлгэдлээр хасыг сонгосон. Энэ нь аажмаар улсын сүлд болох гэж байсан билээ. Алх хадуур, хасыг зэрэгцүүлэн, Орос - Монголын найрамдлыг төлөөлгөхөд большевикууд сайшааж л суудаг байв. Тэдний таашаал бүр хэтрээд, Зөвлөлтийн бэлгэдэлд хасыг оруулах бодол өвөрлөн, манайхыг зөвхөн соёмбоо хэрэглэ гэж тулгасаар 1925 онд намын сүлдээс хасуулсан юм. Гэвч зөвлөлтийн шаардлагаар 1938 онд бүрмөсөн хориглох хүртэл ард олны сүлд хэвээр байсан билээ.
Зөвлөлт тогтолцоо сүйрэхэд энэ хорио тавигджээ. Нэгдэлчдийн эмблемийг л сонгоно гэсэн нэгдлийн дарга нарын шахалтаар төрөгч өнөөгийн “сүлдэнд” ганц зөв юм буй нь хас юм. Үндсэн хуулиар баталгаажсан хасыг шүтэн дээдлэх эрхээ хүн бүр айж эмээлгүй эдлэх боллоо. Хэдийнээ 100 гаруй байгууллга, компани сүлддээ хасыг залсан тооцоо буй.
Большевист колоничлол, дарангуйллын үед Төрийн далбааг зөвлөлт улсын бэлгэ улаан–хөх–улаан дэвсгэр болон хэв маягт оруулж, XVI ССР-ийнх гэж андуурмаар зохиосон. Төрийн сүлдийг большевик ухуулах хуудас болгосон. Зөвлөлтийн тэр туг сүлд өнөө ч бараг хэвээр буй нь харамсалтай. Харийн дарлалыг орой дээрээ өргөн төөрөлдөж явсан цагт төр ч өөдлөхгүй, түүнд мөргөдөг амьтан ч олдохгүй.
“Хасыг фашист, нацист гэж ад шоо үзэх нь ямар ч утгагүй, тэнэг хэрэг. Гитлерээс болж бид үндэсний бэлгэдлээ алдах уу, Гитлерт бэлэглэх үү? Хэрэв тэгэх аваас, Мөнх Хөх Тэнгэрээсээ, эх Монголоосоо, өвөг дээдсээсээ урвасан хэрэг болох биз ээ.
Эрх баригч нам МАХН-ынхан эх орончдын нам МАН-ын залгамжлагч мөн л юм бол хас бэлгэдлийг нь сэргээн залах ёстой. Тэгээд, төрийн бэлгэдэл болгохын төлөө ажиллах ёстой.
Монголоо гэсэн сэтгэлтэй бүхэн Хас сүлдийн төлөө байх ёстой гэж бодно. Үүний төлөө Хасист гэдэг хөдөлгөөн өрнүүлцгээе гэж би уриалан дуудаж байна. Хасист хөдөлгөөн нь:
1.Хасыг төрийн үндэстний бэлгэдэл болгож, хүндэтгэн дээдэлж, Мөнх Тэнгэрийн хүчийг залж явах;
2.Бүх Монгол туургатныг энхийн арга замаар нэгтгэхийн төлөө тэмцэх;
3.Үндэсний, эх оронч үзлийг түгээн дэлгэрүүлэх;
4.Хас мэт эрүүл, зөв тэгш, мандан бадрах нийгмийг цогцлоон байгуулах гэсэн дөрвөн жигүүртэйгээр (зорилго) үйл ажиллагаа явуулбал зохистой гэж бодогдож байна” хэмээн би “Алаг хорвоо” (2009.04.10) сонинд нэгэнтээ бичиж байсан.
Тэгвэл өнөөдөр, Хасыг хүндэтгэх өдөртэй болъё хэмээн, саналыг дэвшүүлж байна. Энэ нь Мөнх Тэнгэрийн шүтлэгийн өлзий бэлгэтэй сайхан өдөр байх учиртай.
Тэр өдөр хүн бүр Хасыг хүндэтгэж, хасад мөргөж, хасын утгыг таних, санах юм. Хасыг өөр өөрийнхөөр бүтээж болно.
Өмнө нь бүтээсэн Хас-аа өргөн мандуулж, өргөн их жагсаал цуглаан, ардын баяр цэнгэл, зохих ёс үйл, тайлгыг үйлдвэл бүр чиг төгөлдөр болно.
Хасыг хүндэтгэх өдөртэй болохыг төрөөс талархан дэмжиж, албан ёсны хэм хэмжээт болгох талаар анхаарах нь зүйтэй юм. Хас бол Монгол төрийн ч хүндэтгэн дээдлэх бэлгэдэл. Төр түмний, үндэсний ийм нэгэн сайхан баяртай болмоор байна.
Хэрэв чингэвээс, Мөнх Хөх Тэнгэр талархан баясч, ивгээл хайраа улс үндэстэнд минь дэлгэр ихээр илгээж, ард олон минь ч ухаарал гэгээрэл, дэвжил дэвшлийг олж, ялалт амжилт, цэнгэлийн манлай өөд ахиж, мандсан бадарсаар байх болно оо! Мөнх Хөх Тэнгэр, Хасын хүч монголчууд биднийг тэтгэг!
Дэлхий дээр алх хадуурын дүрсийг залсан ЗХУ-ын төрийн сүлдийг уншигчид мэднэ. Гэтэл алх, хадуурыг биш хасыг залах гэж байсан гэдэг юм шүү.
Монголд бусад орноос илүү, хамгийн өргөн дэлгэр хэрэглэдэг байсан. Эрч хүч, эрмэлзэл тэмүүллээ түүгээр илэрхийлдэг. Язгууртнууд маань хас тэмдэг зүүх ёстой байсан аж. Үлэмж ивгээлт гээд хааяагүй биширдэг асан. Гэрийн үүд, хашааны хаалга, хүүхдийн хувцсын мөр, малын тамганд дүрсэлж, хамаг муугаас авран хамгаалагч гэнэ. Түмэннаст хээг бүр ч түгээмэл зална.
Монгол Ардын Нам үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалт тэмцлийн бэлгэдлээр хасыг сонгосон. Энэ нь аажмаар улсын сүлд болох гэж байсан билээ. Алх хадуур, хасыг зэрэгцүүлэн, Орос - Монголын найрамдлыг төлөөлгөхөд большевикууд сайшааж л суудаг байв. Тэдний таашаал бүр хэтрээд, Зөвлөлтийн бэлгэдэлд хасыг оруулах бодол өвөрлөн, манайхыг зөвхөн соёмбоо хэрэглэ гэж тулгасаар 1925 онд намын сүлдээс хасуулсан юм. Гэвч зөвлөлтийн шаардлагаар 1938 онд бүрмөсөн хориглох хүртэл ард олны сүлд хэвээр байсан билээ.
Зөвлөлт тогтолцоо сүйрэхэд энэ хорио тавигджээ. Нэгдэлчдийн эмблемийг л сонгоно гэсэн нэгдлийн дарга нарын шахалтаар төрөгч өнөөгийн “сүлдэнд” ганц зөв юм буй нь хас юм. Үндсэн хуулиар баталгаажсан хасыг шүтэн дээдлэх эрхээ хүн бүр айж эмээлгүй эдлэх боллоо. Хэдийнээ 100 гаруй байгууллга, компани сүлддээ хасыг залсан тооцоо буй.
Большевист колоничлол, дарангуйллын үед Төрийн далбааг зөвлөлт улсын бэлгэ улаан–хөх–улаан дэвсгэр болон хэв маягт оруулж, XVI ССР-ийнх гэж андуурмаар зохиосон. Төрийн сүлдийг большевик ухуулах хуудас болгосон. Зөвлөлтийн тэр туг сүлд өнөө ч бараг хэвээр буй нь харамсалтай. Харийн дарлалыг орой дээрээ өргөн төөрөлдөж явсан цагт төр ч өөдлөхгүй, түүнд мөргөдөг амьтан ч олдохгүй.
“Хасыг фашист, нацист гэж ад шоо үзэх нь ямар ч утгагүй, тэнэг хэрэг. Гитлерээс болж бид үндэсний бэлгэдлээ алдах уу, Гитлерт бэлэглэх үү? Хэрэв тэгэх аваас, Мөнх Хөх Тэнгэрээсээ, эх Монголоосоо, өвөг дээдсээсээ урвасан хэрэг болох биз ээ.
Эрх баригч нам МАХН-ынхан эх орончдын нам МАН-ын залгамжлагч мөн л юм бол хас бэлгэдлийг нь сэргээн залах ёстой. Тэгээд, төрийн бэлгэдэл болгохын төлөө ажиллах ёстой.
Монголоо гэсэн сэтгэлтэй бүхэн Хас сүлдийн төлөө байх ёстой гэж бодно. Үүний төлөө Хасист гэдэг хөдөлгөөн өрнүүлцгээе гэж би уриалан дуудаж байна. Хасист хөдөлгөөн нь:
1.Хасыг төрийн үндэстний бэлгэдэл болгож, хүндэтгэн дээдэлж, Мөнх Тэнгэрийн хүчийг залж явах;
2.Бүх Монгол туургатныг энхийн арга замаар нэгтгэхийн төлөө тэмцэх;
3.Үндэсний, эх оронч үзлийг түгээн дэлгэрүүлэх;
4.Хас мэт эрүүл, зөв тэгш, мандан бадрах нийгмийг цогцлоон байгуулах гэсэн дөрвөн жигүүртэйгээр (зорилго) үйл ажиллагаа явуулбал зохистой гэж бодогдож байна” хэмээн би “Алаг хорвоо” (2009.04.10) сонинд нэгэнтээ бичиж байсан.
Тэгвэл өнөөдөр, Хасыг хүндэтгэх өдөртэй болъё хэмээн, саналыг дэвшүүлж байна. Энэ нь Мөнх Тэнгэрийн шүтлэгийн өлзий бэлгэтэй сайхан өдөр байх учиртай.
Тэр өдөр хүн бүр Хасыг хүндэтгэж, хасад мөргөж, хасын утгыг таних, санах юм. Хасыг өөр өөрийнхөөр бүтээж болно.
Өмнө нь бүтээсэн Хас-аа өргөн мандуулж, өргөн их жагсаал цуглаан, ардын баяр цэнгэл, зохих ёс үйл, тайлгыг үйлдвэл бүр чиг төгөлдөр болно.
Хасыг хүндэтгэх өдөртэй болохыг төрөөс талархан дэмжиж, албан ёсны хэм хэмжээт болгох талаар анхаарах нь зүйтэй юм. Хас бол Монгол төрийн ч хүндэтгэн дээдлэх бэлгэдэл. Төр түмний, үндэсний ийм нэгэн сайхан баяртай болмоор байна.
Хэрэв чингэвээс, Мөнх Хөх Тэнгэр талархан баясч, ивгээл хайраа улс үндэстэнд минь дэлгэр ихээр илгээж, ард олон минь ч ухаарал гэгээрэл, дэвжил дэвшлийг олж, ялалт амжилт, цэнгэлийн манлай өөд ахиж, мандсан бадарсаар байх болно оо! Мөнх Хөх Тэнгэр, Хасын хүч монголчууд биднийг тэтгэг!
Ч.Мөнхбаяр. MMIX.X.II
No comments:
Post a Comment