Хориотой өгүүллийг нийтэлж байна. Хууль зүйн яамнаас 1995 онд “Салхи” сониныг “харгис хэвлэл” хэмээн хориглон хаасан билээ. Дэлхийн II дайн дууссаны 50 жилийн ойд зориулсан, хориотой өгүүллийг нь сонирхуулан нийтэлж байна. Дэмжин талархсандаа бус, уншигчид элдвийг эргэцүүлэн тунгаагаасай гэсэндээ нийтэлсэн юм шүү.
Дэлхийн II дайны дууссаны 50 жилийн ой энэ онд болно. Фашизмыг ялсны 50 жилийн ой. Гэтэл өнөөдөр неофашизм хүчээ авч байна. Италид неофашистууд ялалт байгуулсныг бид мэднэ. Бид ардчилсан бөгөөд, фашизмыг ч, коммунизмыг ч хуулиар хориглоогүй оронд амьдарч байгаа болохоор өнөөдөр фашизмын тухай шинээр, чөлөөтэй авч үзэх боломжтой болжээ.
Фашизм гэж юу вэ? “Капитализмын хурц хямралын нөхцөлд, империалист хөрөнгөтнүүдийн хамгийн харгис түрэмгий хүрээллийн ашиг сонирхлыг илэрхийлэн гарч ирсэн үзэл суртал, улс төрийн урсгал” гэж марксч-ленинчид хариулах нь лавтай биз ээ. Ингэхлээр фашизм нь сөрөг л үнэлгээ авч таарах нь. Тэгвэл фашизмын нэмэх, хасах, сөрөг эерэгийг өнөөдөр шүүн тунгааж үзье л дээ.
Коммунизм анархизм амар заяа үзүүлэхээ больсон, эмх замбараагүйтэл, хямралд нэрвэгдэж гүйцсэн Итали оронд анх фашизм үүсчээ. Фашио гэдэг нь эв нэгдэл гэсэн үг. Басхүү эртний ромын эзэн хаад, дээдсийн барьж ёсолдог байсан, саваагаар ишийг нь багцалсан сүхийг фашино гэж нэрлэдэг байжээ. Францаас Латин Америк хүртэлх романы соёлт олон улсын төрийн сүлдэнд фашинаг дүрсэлсэн байдаг.
Эртний Ромын сүр хүч, эв нэгдлийг сэргээх үндсэрхэг санаа Италид үүсч төрсөн хэрэг. Фашистууд эртний ромынхны адилаар гараа дээгүүр өргөн мэндчилдэг ч байжээ. Италийн фашистуудын удирдагч Дуче Муссолини 1922 онд сонгуульд ялж засгийн эрхийг гартаа авсан.
Энэ үед өөр нэгэн удирдагч Адольф Гитлерийн толгойд XIX-XX зууны шинэ шинэ амин чухал онол сургаалиуд эргэлдэж, национал-социализм буюу наци хэмээх нийгмийн санаа бүрэлдэн төрж байжээ. Гитлер 1925 онд “Майн кампф”-аа туурвиж, миний тэмцэл юунд орших вэ гэдэгтээ концептуаль хөтөлбөр боловсруулж өгч чадсан байна. Фашистууд ямар ч онолгүй, гагцхүү засгийн эрхийг гартаа авах гэсэн гэдэг нь худал юм. Харин эсрэг. Өнөөдөр ч мөн адилаар үнэлэгддэг шинжлэх ухааны хамгийн тэргүүний онолуудаар тэд зэвсэглэн байж, ард түмний сэтгэл зүрхийг татах хөтөлбөрөө буй болгосон байнам.
Засгийн эрхэнд тэд хүчирхийлэл, улбар цамцтнуудын нударгын хүчээр гарсан гэдэг. Гэтэл аргагүй хамгаалалт тэдэнд зайлшгүй шаардагдсан ажээ. Зөвлөлтийнхний санхүүжүүлдэг “Рот фронт” гэдэг коммунист хүчирхийлийн нүсэр байгууллагын халдлага, харийнхны ноёрхол, цэрэг цагдаагийн түрэмгий нөхцөл, нууц албаныхан болон улс төрийн томчуудын далд явууллага, гадны агентуудын ажиллагаа, мафи лоббийн бүлэглэлүүдийн аюул заналхийлэл, гэмт хэргийн хавтгайрал гээд л фашистуудад аюултай хүчин зүйл хэтэрхий олон байв.
Арийчуудын сайн үйлсийн бэлгэдэл-хас тэмдгийг сонгон аваад байсан фашистууд улс орноо аврах зорилгодоо хүрэхийн тулд өөрийн эрхгүй улбар цамцтаны хамгаалах отрядуудыг байгуулж, тэмцлээ үргэлжлүүлэн тулалдсан юм. Харин ч энэ нь бусад оронд элбэг тохиолддогчилон иргэний дайн болж хувирсангүй, дээд цэг нь зодоон л байсан билээ. Гэвч энэ нь Гитлерийн эв нэгдэлч санаанд сэтгэлд эс нийцсэн тул, тэрбээр хожим улбар цамцтаны отрядыг тараасан.
Гитлер германы ард түмний хүсэл зоригийг эрхэмлэн үзэж, илэрхийлэн хамгаалж байсан тул, тэр үеийн бүх улс төрчдөес хамгийн нэр хүндтэй нь байлаа. Гитлерийг дунд сэхээтнүүд, ажилчид, шоовдорлогдсон цэргийнхэн авран хамгаалагчаа гэж үзэж байв. Бүхний эрх ашгийг хамгаалах хөтөлбөр боловсруулсан тул баячууд ба ядуучуудыг нэгтгэж чадсан юм.
Үндэсний социалист нийгмийн хөтөлбөр нь тэргүүний агаад дэвшилтэт байлаа. Ленинист иргэний дайн, улаан дээрэм, алан хядалт, яргалалт, сталинист үргэлжлэлийг харин тэр бүрэн үгүйсгэж байв. Өндөр соёлтой, хөгжилтэй германы ард түмэн Гитлерийг талархан дэмжсэнээр, түүний удирдсан НСДАП нам дэлхийд хүчирхэгт ордог, II Интернационалын гол тулгуур болж байсан Германы Социал-Демократ Намыг сонгуульд ялсан юм.
Бүх намын дэмжсэнээр батлагдсан “Засгийн газарт онц бүрэн эрхийг олгох хуулийн” дагуу Гитлерийн засгийн газар НСДАП-аас бусад намуудыг хорьж, ҮЭ-үүдийг тарааж, эрх мэдлээ нэмэгдүүлсэн билээ. Сүйрлийн дараахь хямрал бүх ард түмнийг зовоож байсан тэр үед НСДАП эмх замбараагүй байдлыг зохицуулж, хүчтэй шийдэмгий бодлого явуулах болсон нь хэний ч санаанд нийцсэн нь зүйн хэрэг.
Гитлерийн ярьж байсан зүйлс бүх ард түмний урмыг бадрааж, туйлын үнэн, авралын үг мэт сонстож байлаа. Гитлер үндэсний баатар, хайрыг татсан хүн, агуу удирдагч, ер бусын аврагч, гэгээн ширээт, тэнгэрийн элч, суут жанжин шиг л харагдаж байсан нь сонин. Гитлерийг Есүс Христ, Мартин Лютер (соён гэгээрүүлэгч, герман сүмийн эцэг)-тэй зүйрлэж байлаа. Тэр үед Германд очсон хүний сэтгэлд юуны өмнө Сэргэн мандалт гэсэн үг эрхгүй бууж байсан гэдэг.
Улс орны хагарал бутралыг дор нь зогсоосныхоо дараа эдийн засгийн уналтыг эцэс болгож, харин ч өсөлтөд хүргэсэн байна. Ажилгүйдлийг үгүй болгож чаджээ. Эдийн засагтай улсуудад ажилтай байна гэдэг нь, нэр төрөө бодох төдийгөөр бэлгэдлийн чанартай ажиллана гэсэн үг биш, амьжиргаагаа хангана гэсэн үг байдгийг санацгаая. Зүдэрсэн түмнийг амьдралтай золгуулснаар баячуудыгаа улам баяжуулах амлалтдаа ч хүрсэн байна. Армиа сэргээж, харийнхны мэдэлд байсан Рейн нутагтаа цэргээ оруулж, Саараа Францаас авч, Герман улс үндэстнийг устгах зорилготой Версалийн гэрээг зөвшөөрөхгүйгээ мэдэгдэж, гадаад бодлогодоо гялалзсан ялалт байгуулж эхэлсэн юм.
30-аад оны төгсгөлөөр Франко, Салазар, Дольфус, Хорти, Антонеску, Александр, Маннергейм гээд олон фашист жанжид тодорсон. Испани, Португали, Австри, Унгар, Румын, Болгар, Финлянд, Хорват, Словак, Словени, Польш, Латви, Литов, Эстони (Японд ч гэж хэлж болно) зэрэг олон оронд фашизм ялсан төдийгүй, улс төр-эдийн засгийн идэвхтэй амьдралтай бүх оронд фашизм төрийн бодлогын хэмжээнд ч, сөрөг хүчний хэмжээнд ч байж байлаа. Бараг бүх орон фашит болчихоод байсан юм. ЗХУ, Хятад, Манж гээд хөршүүд маань ч тэр.
Засгийн эрхэнд гараад Гитлер еврейчүүдийг харгисласан гэдэг ойлголт бидний санаанд амь бөхтэй оршиж буй... Гэтэл тэр үед Германы нийгмийн бүх салбарт еврейчүүд чухал байр суурийг эзэлж, тэмтрүүлээ тэлэх наймаалж адилаар эл үндэстнийг чухам боомилон байжээ. Еврейчүүд далд нөлөө, хэлхээ холбоогоо ашиглаж, бүхнийг эрхшээх нууц бодлогоо улам хүчтэй хэрэгжүүлж байв. АНУ, Англи, Герман, Зөвлөлт гээд л олон их гүрэнд тэд ноёрхож, дэлхийгээр тоглож байсаан.
Ийм л нөхцөлд Гитлер тэднийг хазаарлан зогсоох арга хэмжээ авсан юм. Энэ нь тэр үед оросууд цөөнхүүдийг, түркүүд армянчуудыг, колоничлогчид нутгийнхныг аймаглан хөнөөж байсныг бодвол өдөр шөнө шиг ялгаатай байсныг өгүүлэх юун. 10 жилийн турш еврейчүүдийг Германаас гарч явахыг гуйсан. Тэдэнд Палестин, Төв Африк, Мадагаскар, Аргентин, АНУ, ЗХУ-д суурьшихийг санал болгож, нөхцлийг нь бүрдүүлсэж өгч байсан.
Германы хувьд, еврейчүүдийн эзэрхэл дарангуйлал нь тэвчихийн аргагүйд хүргээд байжээ. Еврейчүүд Германы нийгмийг аюулт бактери адил хөнөөж байсан байна. Гитлерийн еврейн бодлогоо эхлэхэд дэлхийн еврейн лобби, мафи, бүтцүүд Германы бүх бараа, эдийн засгийн ажиллагаа, засгийн газрын орших нөхцлийг хориг бүслэлтэд оруулж байснаас үзэхэд л тэдний далд хүч ямар их цар хүрээтэй байсан нь ойлгогдоно.
Дэлхийн II дайны үед ЗХУ-ын 30, Германы 10, Польшийн 9, Югославын 6 сая иргэн амь үрэгдсэн. Мөн 6 сая еврей хүн амь насаа алджээ. Еврейчүүдийг хядсан гэж Гитлерийг мөнхөд хараан зүхэж байгаа билээ. Гэтэл еврейчүүд бусдын л адилаар хорих лагерийн нөхцөлд амь үрэгдсэн. Хорих лагерийн нөхцөл нь фашистуудад ч, холбоотнуудад ч адилхан байсан юм.
Сталин хэдэн арван сая иргэдээ хядаж, мөн украины ард түмнийг устгахыг зорин 10 саяыг нь голодомор гээчээрээ өлсгөж алж, 20 ард түмнийг “урвагч” гээд, устгах ажиллагаа явуулж, бараг устгасан.
Гагцхүү XX зууны бүх геноцидийн хэргээс Гитлерийнхийг онцгойлж авч үздэг нь холбоотнуудын, еврейчүүдийн явууллага билээ. Тэр үед бүх том улс геноцидийн бодлого явуулж, түүнийгээ зүй ёсны хэрэг гэж үзэж байсан.
Хамгийн том геноцидийг Герман биш, бусад улсууд үйлдсэн билээ. Жишээлэхэд, XX зууны хамгийн аймшигт хядлагын нэг бол польшуудыг аймаглан хөнөөх бодлоготой байсан Сталин 14000 гэмгүй польш офицерийг нэг дор нь өчиггүй буудсан явдал юм. Ер нь Монголын хөршүүдэд хамгийн аймшигтай юм болж байв.
Өнөөгийн өндөрлөгөөс харж байхад еврейн асуудлыг ганцааранг нь дөвийлгөөд хэрэггүй санагдана. Энэ нь бусад харгислагчдыг цагаатгасан төдийгүй, тэдэнд тал зассан хэрэг болох юм.
Ариун дайн, Жихад газават, Шамбалын дайн гэх зэргээр, христийн, исламын, буддын, ер нь бүх шашинд хамаг дайныг эцэс болгох сүүлчийн их дайны тухай номлосон байдгийг бид мэднэ. Өмнөө тулгарсан хамаг асуудлыг шийдвэрлэх хүслэн хүн терөлхтөнд юутай их байдгийг энэ санаа нь нотлох билээ.
Персийн аюулаас сэрэмжлэхийн тулд эхлээд Фракитай, дараа нь Дарий хаантай, чингээд бас цааш цаашдаа байлдах шаардлага Македони улсын эрх ашгаас үүдэн гарч ирж буйг Александр ухамсарлан, аргагүй ард түмэндээ дэлхийг эзлэх зорилго тулгарсныг мэдэгдсэн гэдэг. Чингис хаан ч гэсэн бүх дэлхийн хэмжээнд асуудлыг шийдвэрлэж, амаржуулан жаргаахгүйгээр Монголын асуудлыг салангид шийдвэрлэх боломжгүйг ухаарч, дэлхийг байлдаж дагуулахаар гарч байсан.
Дэлхийг эзлэх гэдэг заримдаа шунаг сэтгэл, нэр төр хөөцөлдөхийн илрэл байсан нь үнэн. Тэгвэл заримдаа аргагүйн логик байсан юм. Ямар ч л гэсэн Гитлерийн үед бүх том гүрнүүд дэлхийг байлдах дагуулахаас буцахгүй байсан. Өнөөдөр ч ялгаагүй.
“Японы эзэн хаан бол дэлхий дээр эрт дээр үеэс эзэн тэнгэрээс уламжилж ирсэн эцэг өвгөдийг минь төлөөлсөн цорын ганц эзэн учраас бид гагцхүү Японы эзэн хаан л энэ дэлхийг бүхэлд нь захирсан эзэн байгаасай гэж хичээнгүйлэн зүтгэнэ” гэсэн 1915 оны самуурай нарын үг өнөөдөр ч хүчинтэй байдгийн л адил юм. Муссолини гэхэд л дуртай цагтаа зодолдоход бэлэн байгаа мэт, ямагт Италийн аугаа их хувь тавилан, агаар тэнгэрийг бүрхсэн Италийн нисэх хүчний тухай ярьдаг байжээ. Энэ л үед Гитлер дэлхийн хэмжээний фюрер болохоор аргагүй шийдвэрлэж байсан байна.
Тэр үед зөн, сэрэл, инстинктийн ач холбогдлыг өндөр авч үздэг иррационалист, экзистенциалист, фрейдист философи урсгалууд үүсч хөгжиж байлаа. Басхүү геополитикийн үзэл санаа хүчтэй байв. Германы газарзүйч Ф.Ратсель “Организм бүр амьдрах орон зайн төлөө тэмцэл явуулдаг” гэсэн бол шведийн эрдэмтэн Р.Челлен “Төрт улс-амьдралын хэлбэр” гэсэн бүтээлээ туурвиж, К.Хаусгофер, Е.Обст, К.Шмидт, Г.Гримм, А.Хеттнер, А.Грабовски нарын философичид үүнийг нотолж байв.
Германы санаа хүчтэй байв. Германы газарзүйч Ф.Ратсель “Организм бүр амьдрах орон зайн төлөө тэмцэл явуулдаг” гэсэн бол шведийн эрдэмтэн Р.Челлен “Төрт улс-амьдралын хэлбэр” гэсэн бүтээлээ туурвиж, К.Хаусгофер, Е.Обст, К.Шмидт, Г.Гримм, А.Хеттнер, А.Грабовски нарын философичид үүнийг нотолж байв. Германы сэтгэгч О.Шпенглер 1922 онд “Европын эцэс” бүтээлдээ “Хүн бол дуртай зүгт нь хөөгөөд явуулчихаж болох номхон үхэр сүрэг шиг биш, харин үүрэндээ хэнтэй ч эн тэнцүү байхыг үл тэвчин хүлцдэг толгойлогч арслан шиг юм” хэмээн өгүүлж байлаа. Тийм ч учир үндэстний онцгой чанар, нөгөөгөөс давуу шинжийг онцолдог үзэгдэл нь I Наполеоны бодлогыг бишрэгч Н.Шовений нэрээр шовинизм хэмээн тодорч иржээ.
“Хүн төрөлхтний нийгмийн хөгжил нь амьдралын төлөө тэмцэл. Энэ тэмцэлд мөхөх ёстой байсан субъектүуд үлдэж хоцорч байгаагаас гамшиг бүхэн үүднэ” хэмээн социал-дарвинист Л.Гумплович, Г.Ратценгофер, А.Смолл нар номлож байлаа. Ж.Гобиногийн расист концепци: “Арьстнуудын физик, психологийн ялгаа нь нийгмийн соёл, түүхэнд их үүрэг гүйцэтгэнэ” хэмээн сургаж байв.
Хэт өсөлтийг зохицуулдаг зүй ёсны үзэгдлүүд нь дайн, өлсгөлөн, өвчин юм гэсэн А.Мальтусын үзэл санааг неомальтусч Г.Браун, Ж.Боннер, Г.Тейлор, П.Эрлих нар хөгжүүлж, “хүн амын дээд хэмжээ” гэсэн санааг гаргаж ирээд байлаа. Генетик, генийн инженерчлэлийн хөгжлийн дүнд шилдэг хүмүүсийг шалгаруулах, үлдээх, хөгжүүлэх асуудлыг авч үздэг евгеникийн шинжлэх ухаан буй болов. XIX-XX зуунд гарч ирсэн энэ бүх онол сургааль нь хүн төрөлхтний эрүүл ухаан, бүтээлч сэтгэлгээний тэргүүний ололтууд байсан бөгөөд өнөөдөр ч тэр хэвээрээ бөлгөө.
Фашизм үүсч хөгжсөн хөрс гэвэл ийм юм. Фашизм бол зайлшгүй байдал, логикийн тооцоо, ард түмний хүсэл зориг, сургамжтай явц байлаа. Холбоотнууд дэлхийн II дайнд ялснаар фашизм ялагдсан бус. Харин ч фашизм зайлшгүй байсан нь нотлогдсон бөгөөд өдгөө ч бид түүнээс зарим хэмжээгээр суралцах хэрэгтэй байгаа юм.
Дэлхийн II дайны дараа Германыг Британи, Франц, АНУ, ЗХУ дөрөв бүсчилэн хувааж эзэмшсэн. Дорнод Германыг Польшид өгсөн. Дорнод Прүссийг ЗХУ, Польш хоёр хувааж авсан. 6,75 сая герман хүнийг төрсөн нутгаас нь хэрцгийгээр хөөж, холбоотнуудын эзэмшлийн бүсэд хүчээр тараасан. Германы ард түмний бахархал, түүхийн нэгэн баталгаа болох хүчин зүйл-Прүсс орныг эгнэгт устгасан. Сталин ганцаараа гэхэд л Германы үйлдвэрүүдийн 80 хувь, 20 млрд ам.долларыг дайны төлбөрт авахаар шаардлага тавьж байсан. Герман эмэгтэй бүрийн хэвлийд орос үр суулга гээд бүгдийг нь толгой дараалан хүчиндүүлж байсан.
Гэтэл өнөөдөр Герман ахин хүчирхэг болчихоод байна. Нэгдсэн Европод Герман ноёлох нь ойлгомжтой боллоо. Фашизм Төв, Дорнод Европын улсуудад бус, дэлхийн бүх улсуудад дэлгэрлээ. Холбоотон асан Орос, Америк, Англи, Францад хамгийн томоохон фашист хүчнүүд байна.
Монголд ч фашизмын хий үзэгдэл, фашизм амжилттай үүсч хөгжих хөрс байна. Монгол хамгийн эртний хуурай газар тул энд араатан жигүүртний амьдрал буй болсон. Хүний хамгийн эртний өвөг - Zalambdalestes Монголд олдсон. Хас тэмдэг Монголоос гаралтай. Монголын Говьд арийчууд буй болсон. Арийчууд баруун өмнө тийш нүүдэллэсэн нь тодорхой.
Өвөг монгол улс аймгуудын их аян дайн, Чингис хаан, түүнийг залгамжлагчдын байлдан дагуулал гээд бахдах юм бидэнд их бий.
Ч.Мөнхбаяр
1995 он.
1995 он.
P.S. Энэ үед миний бие үндэсний эх оронч үзлээ фашист хэмээн алдаатайгаар нэрлэж байсан бөгөөд, бас ч гэж зохих хэмжээний фашист үзэлтэй ч байсан юм.
1 comment:
Манайхан зөв л хөдлөх хэрэгэй л дээ
Post a Comment