Tuesday, April 28, 2009

Монголын дарга нар зөвхөн Тера Патрикийн л үгийг сонсоно!


Тайлбар: Миний бие 10-р сарын 10-нд гадуур явахдаа, зүй бус нэгэн плакатыг харж, эгдүүцэл төрсөндөө уг плакатан дээр зураг нь буй АНУ-ын иргэн Тера Патрикад захидал бичихээр шийдсэн ч, ноороглоод л орхин, харин мэдээ бичиж нийтлүүлсэн билээ. Саяхан бичиг цаасаа онгичин байтал уг ноорог олдон, “сонирхуулах үүднээс нийтэлдэг ч юм билүү” гэж бодтол, “Нэгэн сайд сауны, бүсгүйчүүдийн өрөөнд нүцгэн дайрч ороод, бие дээрээ пиво асган, долоо гэж шаардсан” гэх мэдээ сонорт хүрч, санаа шулуудав (захидлыг илгээгээгүй л дээ).


Энэ өдрийн мэндийг дэвшүүлье, хатагтай Тера Патрик!
Монгол Улсын эгэл жирийн сэтгүүлч бичиж байна.
Таны уран бүтээлийг бишрэгчид манай оронд цөөнгүй байдаг гэж бодно. Ялангуяа төрийн удирдах албан тушаалтнуудын дунд их байдаг бололтой. Яагаад ингэж үзэж байна гэхлээр, тэдгээр дарга нар таны нэрийг Монголд ихээхэн алдаршуулсан юм.
2008 оны 6-р сарын 29-нд явагдсан парламентийн сонгууль маш их будлиантай болсон тул, бухимдсан ард олон 7-р сарын 1-нд үймээн дэгдээж, эрх баригч намын байрыг шатаасан билээ. Үймээнийг онц байдал тогтоож, арми, цагдаагийн хүчээр дарахад 5 хүн амь үрэгдэж, 800 гаруй хүн баривчлагдсан; шархадсан, гэмтсэн хүний тоо тодорхойгүй, хүний эрх асар их зөрчигдсөн.
2008 оны 10-р сарын 12-ны орон нутгийн төлөөлөн удирдах байгууллагын сонгуулийг шударга явагдана гэдэгт итгэхгүй байсан ард түмэн сонгуульд маш идэвхгүй оролцох магадлал өндөр байв. Тийм учир төр сонгогчдыг санал авах байранд ирүүлэх онцгой арга хэмжээ авах болсон.
Тэгэхдээ таны дүрийг ашигласан юм. Яагаад тэр вэ? Яагаад гэвэл, дарга нарын сэтгэлийг та маш их татдаг бололтой. Тийм болохоор таны дүр сонгогчдыг маргаангүй татна гэж эрх баригчид шийджээ.
Тэгээд “Залуус аа! 10-р сарын 12-нд нийслэл, дүүргийн ИТХ-ын сонгуулийн санал авах байранд би чамайг хүлээнэ...” гэсэн бичигтэй плакатыг хэвлүүлж, хаа сайгүй наасан юм. Харин маргааш нь ард түмэн сонгуульд маш идэвхгүй оролцсон нь Монголын түүхэнд байгаагүй үзэгдэл байлаа.
Гэхдээ үүнээс болж, дарга нар танд татагдахаа болиогүй байх. Дараа нь юу болох вэ гэдгийг ч бодох сэхээгүй болтлоо танд татагдсан тэдний хайр унтрахгүй л болов уу.
Дарга нар маань Монгол Улс үндэстний эсрэг бодлогыг явуулдаг. Тиймээс, ашигт малтмалын баялгаар дэлхийд 1-рт ордог Монголын хүн ам нэн ядуу аж төрж байна. Монголын сайн сайхан бүхэн устан сөнөж байна. Улс орныхоо асар их байгалийн баялгаар олдог мөнгөө тэд дэлхийн хэвлэл мэдээлэл, улс төрийг худалдан авахад ашигладаг. Тиймээс монголчуудын зовлонг хилийн чанадад төдийлөн мэдэхгүй. Ард иргэд шударга ёсыг 1990 оноос хойш шаардаж ирсэн ч (өмнө нь Зөвлөлтийн дагуул орон байв), дарга нар огт сонсдоггүй.
Тэдэнд “Монголын холокостыг зогсоогооч!” гэж хэлж өгөхийг танаас би хүсч байна. Тэд таныг л сонсоно!

Хүндэтгэн ёсолсон Ч.Мөнхбаяр. ММVIII.X.X

Монголыг хасист хөдөлгөөн аварна!


МАХН хас бэлгэдлээ сэргээж, хасыг төрийн бэлгэдэл болгох ёстой!

МАХН-ын хас тамга. Анхнаасаа Бодоо Данзангийн зандан ширээг эвдэн байж тамга сийлэхдээ Монголчуудын язгуурын бэлгэ нь гагцхүү энэ хэмээн хас сийлэн залсан гэдэг билээМонгол Ардын Намын хувьсгалт сонины дугаар дээр нийтлэгдсэн дайчин уриалга харийн түрэмгийлэгчдийг эх орноосоо үлдэн хөөхөд чиглэгджээ.

Монголчуудын хамгийн анхны бэлгэдэл нь хас болой. Бусад улс түмнүүд цөм хасыг өвөг дээдсээс маань уламжлан авсан бололтой. Гүн гүнзгий утга ухаанаар бишрүүлэгч язгуурийн шүтээн - Хас өнөөгийн бидний үндэсний бэлгэдэл болох учиртай. Хас нь юуны өмнө тэнгэрийн хүчээр ивгээгдсэн хөгжил хөдөлгөөний бэлгэдэл бөгөөд, морины толгойн дүрсээс үүссэн.Зөвлөлтийн армийн халимаг дайчдын бэлгэдэл

Хасын дөрвөн цацраг бүх зүгт мандан бадрагч эрч хүчийг үзүүлнэ. Төв цэг нь эрч хүчний эцэг болох Аугаа Бурхан Тэнгэрийг сануулсан буй. Товчоор бол, хас нь Мөнх Тэнгэрийн хүч гэсэн үг юм.
Монголчууд хасын буянг арвижуулан эцэс төгсгөлгүй сүлжин хээлэхийгээ түмэннаст гэх бөгөөд өнө мөнхийг төлөөлүүлнэ.
Харах төдийд бишрэлийг төрүүлэн эзэмдэгч хас сүлдийг харийн улс түмэн бүр өөр өөрийнхөөр өргөн залсан нь хамгийн түгээмлийн нэг болгожээ. Эртний грекүүд нарны тэмдэг, энэтхэгчүүд хөгжил хөдөлгөөний дүрс, хятадууд оршихуйн бэлгэ, христчүүд загалмайн хувилбар, бөөг шүтэгчид онгон сүлд гэхчилэн мөргөж залбирсан байгаа юм.
Германчуудын биширсэн нь түүний нэр хүндэд сөрөгөөр нөлөөлсөн. Баруун зүг нүүдэллэн суурьшсан хүннү нараас германчуудын өвөг готууд хасыг мэдэж аван, улмаар язгуур үнэний илэрхийлэл гээд сүсэглэсэн юм билээ. XX зууны эхээр германы үндэсний үзэлтнүүд жинхэнэ бэлгэдэл маань энэ хэмээн өргөн сурталчлах болсон. Гитлер арийн давамгайллын дүр мөн гэж үзээд намынхаа сүлд болгон хувиргасан. Дашрамд, монголчуудын өвөгт хөөгдсөн юм уу, эсвэл уг өвгийн хэсэг болох арий нь их говиос нүүдэллэхдээ хасыг газар газар танилцуулсан байж болно. Юутай ч атугай, дэлхийн II дайнаас болж хасыг зөвхөн Гитлерийнх гэж ойлгох болжээ.20-иод онд дэлхий даяар нисэх хүчнийх нь эмблем хас болсон бөгөөд, одоо ч Финландын нисэх хүчний далбаан дээр байдаг
Финландын армийн онгоц музейд.Финландын давхар далавчит онгоц

Түүнээс өмнө бол хасад дургүйцэх явдал огт байгаагүй.
Дэлхий даяар нэг хэсэг хасыг шинэ цагийн, хөгжил дэвшлийн, ардчиллын, XX зууны, армийн, нисэх хүчний бэлгэдэл гэж янз бүрээр үзэн, ихэд шүтэж, таван хошуу шиг өргөн хэрэглэсэн юм. Одоо мартчихна гэж баймааргүй.
Дөрвөн жигүүр шиг, сэнс шиг хэлбэртэй болохоор нь нисэх хүчнийхэн ямар өргөн хэрэглэсэн гэх вэ. Улс бүрийн байлдааны онгоцон дээр хас тодорч, баатар гавъяа, эх оронч үзэл, ариун гэгээн үйлсийг бэлгэдэж байсан нь 20, 30-аад он. Ёс журмаа эрхэмлэдэг Финландад одоо ч нисэх хүчнийх нь бэлгэдэл хас (хакаристи) байгаа.
Орост 1917 оны 2-р сард ардчилсан хувьсгал ялахад, хасыг ардчиллын бэлгэ тэмдэг гээд, мөнгөн тэмдэгт дээрээ залж, хаант засгаас ялгаатайгаа харуулсан байдаг (С.Данзангийн санаачилгаар бүтээсэн Монголын үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн гол бэлгэдэл нь мөн хас байсан). 11-р сарын большевик эргэлтийн дараа коммунистууд тэр хасыг халаагүй. Ёстой жинхэнэ пролетарийн интернационализмд таарах, ирээдүйн бүх дэлхийн зөвлөлт засагт тохирох бэлгэ бол энэ байна хэмээн ихэд сонирхож байж.
1919 онд халимаг цэргийн ангиудад үндэсний чанартай бэлгэдэл хэрэгжүүлэхдээ хасыг (юндэн) сонгожээ. Халимагуудын үндэсний чанартай бэлгэ нь хас гэж ойлгогдохоор ч байж. Хожим өөр цэргийн ангиудад бас хасыг хэрэглүүлсэн сураг дуулддаг.
Дэлхий дээр алх хадуурын дүрсийг залсан ЗХУ-ын төрийн сүлдийг уншигчид мэднэ. Гэтэл алх, хадуурыг биш хасыг залах гэж байсан гэдэг юм шүү.
Монголд бусад орноос илүү, хамгийн өргөн дэлгэр хэрэглэдэг байсан. Эрч хүч, эрмэлзэл тэмүүллээ түүгээр илэрхийлдэг. Үлэмж ивгээлт гээд хааяагүй биширдэг асан. Гэрийн үүд, хашааны хаалга, хүүхдийн хувцсын мөр, малын тамганд дүрсэлж, хамаг муугаас авран хамгаалагч гэнэ. Түмэннаст хээг бүр ч түгээмэл зална.
Монгол Ардын Нам үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалт тэмцлийн бэлгэдлээр хасыг сонгосон. Энэ нь аажмаар улсын сүлд болох гэж байсан билээ. Алх хадуур, хасыг зэрэгцүүлэн, Орос - Монголын найрамдлыг төлөөлгөхөд большевикууд сайшааж л суудаг байв. Тэдний таашаал бүр хэтрээд, Зөвлөлтийн бэлгэдэлд хасыг оруулах бодол өвөрлөн, манайхыг зөвхөн соёмбоо хэрэглэ гэж тулгасаар 1925 онд намын сүлдээс хасуулсан юм. Гэвч зөвлөлтийн шаардлагаар 1938 онд бүрмөсөн хориглох хүртэл ард олны сүлд хэвээр байсан билээ.
Зөвлөлт тогтолцоо сүйрэхэд энэ хорио тавигджээ. Нэгдэлчдийн эмблемийг л сонгоно гэсэн нэгдлийн дарга нарын шахалтаар төрөгч өнөөгийн “сүлдэнд” ганц зөв юм буй нь хас юм. Үндсэн хуулиар баталгаажсан хасыг шүтэн дээдлэх эрхээ хүн бүр айж эмээлгүй эдлэх боллоо. Хэдийнээ 100 гаруй байгууллга, компани сүлддээ хасыг залсан тооцоо буй.
Хасыг фашист, нацист гэж ад шоо үзэх нь ямар ч утгагүй, тэнэг хэрэг. Гитлерээс болж бид үндэсний бэлгэдлээ алдах уу, Гитлерт бэлэглэх үү? Хэрэв тэгэх аваас, Мөнх Хөх Тэнгэрээсээ, эх Монголоосоо, өвөг дээдсээсээ урвасан хэрэг болох биз ээ.
Эрх баригч нам МАХН-ынхан эх орончдын нам МАН-ын залгамжлагч мөн л юм бол хас бэлгэдлийг нь сэргээн залах ёстой. Тэгээд, төрийн бэлгэдэл болгохын төлөө ажиллах ёстой.
Монголоо гэсэн сэтгэлтэй бүхэн Хас сүлдийн төлөө байх ёстой гэж бодно. Үүний төлөө Хасист гэдэг хөдөлгөөн өрнүүлцгээе гэж би уриалан дуудаж байна. Хасист хөдөлгөөн нь:
1. Хасыг төрийн үндэстний бэлгэдэл болгож, хүндэтгэн дээдэлж, Мөнх Тэнгэрийн хүчийг залж явах;
2. Бүх Монгол туургатныг энхийн арга замаар нэгтгэхийн төлөө тэмцэх;
3. Үндэсний, эх оронч үзлийг түгээн дэлгэрүүлэх;
4. Хас мэт эрүүл, зөв тэгш, мандан бадрах нийгмийг цогцлоон байгуулах гэсэн дөрвөн жигүүртэйгээр (зорилго) үйл ажиллагаа явуулбал зохистой гэж бодогдож байна.
АНУ-ын Нисэх хүчний төв штабын байрАНУ-ын байлдааны онгоц эргүүл хийж яваа ньПольшийн байлдааны онгоцЛатвийн байлдааны онгоц дасгал гүйцэтгэж байгаа нь

Хас бол Монголын үндэсний шүтлэгийн, монголын үндэсний үзлийн бэлгэдэл болохоор дээрх дөрвөн зорилго урган гарнаа гэж ойлгож болно.
Ингээд, хасист хөдөлгөөнөө үүсгэцгээе, итгэл сэтгэл, тэмцэл зүтгэлээ нэгтгэцгээе. Чингэвэл Монгол улс түмнийг минь Мөнх Тэнгэрийн хүч ч ивгээх болно оо!

Ардчилсан хувьсгалын үйл хэргийг үргэлжлүүлээд, тугийг аваад явах ёстой


(МНН-ын VIII их хурал дээр хэлсэн үг)


Сайн байцгаана уу?
Намайг Ч.Мөнхбаяр гэдэг, сэтгүүлч.
Юуны өмнө хэлэхэд, Ногоон нам маань ер нь юу вэ? Байгаль хамгаалдаг байгууллага юм уу? Нэр дэвшүүлдэг байгууллага юм уу? Ийм үйл ажиллагаатай бол нийгэмд хэр амжилт олох вэ? Би бол, эрүүл байгаль мэт эрүүл нийгмийн төлөө тэмцдэг байгууллага байх ёстой гэж ойлгоод байгаа шүү дээ. Хүн ч гэсэн байгалийн л нэг хэсэг. Тэгэхлээр хүний байгаль руу, хүн рүүгээ түлхүү анхаарвал яасан юм бэ?
Ногоон нам Ардчилсан хувьсгалыг хийлцсэн, Ардчилсан хувьсгалын үйл хэргийг эхлүүлэлцсэн намын нэг. Тэгэхлээр энэ сайхан замнал, уламжлал, угшил, мөн чанарынхаа дагуу Ардчилсан хувьсгалын үйл хэргийг үргэлжлүүлээд, тугийг аваад явах ёстой гэж бодож байна.
Ардчилсан хувьсгалын үйл хэрэг дуусаагүй шүү дээ. Тэр битгий хэл, эхнээсээ л маш их саад бэрхшээлтэй учирч ирсэн, өнгөрсөн 7.2-нд бүр сөнөх, үгүй болох шинж тэмдгүүд буй болоход, урьд нь нам бус байсан би “Ардчилсан хувььсгалын үйл хэрэгт гар бие оролцъё” гээд тэр өдөр Ногоон намд элсэж байсан.
Гэтэл үнэндээ Ногоон нам маань маш идэвхгүй үйл ажиллагаатай юм билээ. Ногоон нам байна гэж нийгэмд мэдэгдэх, мэдрэгдэх юм алга байна шүү дээ. Гишүүн бидэнд ч төдийлөн мэдрэгддэггүй нь үнэн биз дээ? Ногоон нам маань ард түмэндээ, нийгэмд ер нь ямар ач тустай зүйл хийх байна вэ. Хэлэхэд хэцүү л байна.
Ямар байх ёстой вэ, бид? Нам гэдэг бол улс түмнийхээ төлөө амь хайргүй тэмцдэг эх орончдын л байгууллага байх ёстой. Өнөөдөр эх оронч хүний зүрх тайван цохилох ёсгүй, эх оронч хүн амгалан явах учиргүй тийм л цаг ирээд байна.
Улс түмэн сөнөж мөхөхийн ирмэг дээр байна шүү дээ. Ардчилсан хувьсгалын үйл хэргийг яг одоо л хийх цаг нь болоод байна. Онц нөхцөл байдал бүрдчихээд байна.
-Нийгэм-эдийн засгийн Их нуралтыг аваад үз. Түр зуурын хямрал юм шиг л яриад байна. Арван найман жил улс түмний эсрэг чиглэгдсэн бодлогын үр дүнд нийгэм-эдийн засгийн бүх салбар нурж байна шүү дээ?
-Ашигт малтмалыг харийнханд зүгээр л бэлэглэж байна. Их нуралтаас аврах ганц гарцыг нь үгүй болгож байна.
-Улс түмний эсрэг дэглэм бүр баттай тогтчихлоо, улам л бэхжиж байна. Үүний төлөө Ардчилсан хувьсгалыг хийгээгүй биз дээ. Энэ дэглэмийг одоо яах вэ?
-Геноцидийн асуудал байж байна. Улс түмнийг аймаглан устгах, хүйс тэмтрэх геноцид явагдаж ирлээ шүү дээ. Одоо энэ улс оронд монгол хүн амьдрах ямар ч аргагүй болгож, бүх салбар чиглэлд устгал явуулсан. Үүнийг таслан зогсоох хэрэгтэй.
-Неоколоничлол Монголд бүр бодитой тогтолцоо болчихлоо. Харийн үл бүтэх этгээдүүд л энэ улсын маань жинхэнэ эзэд болоод, Монголчуудын дундаас тэдний гар хөл болсон цөөн хэдэн хүн л өөрсөддөө хожоо гаргаад, бусад нь ерөөсөө ямар ч ирээдүйгүй, хэтийн төлөвгүй болчихоод л явж байна.
-Хувьсгалт нөхцөл байдал, хувьсгалын тохироо бий болчихсон. 7.1-нд яалаа. Онц байдал тогтоогоод л хамаг асуудлыг шийдчихсэн үү. Үгүй шүү дээ. Ахин нэг “7.1” давтагдах юм уу, эсвэл эрүүл нийгмийг цогцлоохыг эрмэлздэг бид зөв зүг рүү нь залуурдаад, зохион байгуулаад, хуулийн хүрээнд явагдах зөв тэмцэл рүү чиглүүлж өгөх юм уу?
Дээрх онц нөхцөл байдал бид яаж хандах вэ, ямар үйл ажиллагаа явуулах вэ? Үүнийг бид ярилцах ёстой. Онц нөхцөл байдалд зориулж, ээлжит бус онц их хурлыг хуралдуулж, үйл ажиллагаа, намаа шинэчлэх хэрэгтэй байна.
Хэвлэлтэй болъё. Хамгийн шударга хэвлэлийг бий болгоцгооё л доо. Үүнийг хэрэгжүүлбэл намын маань дорвитой нэг ажил болчихно.
Идэвхтэй зарчим баримтлая. Монголын нэг гол нам болъё, лидер нам болъё, авангард нам болъё. Орон зай, боломж, нөхцөл нь бүрдчихээд байна. Бусад улс төрийн хүчнүүд ардчилсан хувьсгалын үйл хэргээс шантарсан, бүр урвасан байдалтай байж байна. Шударга ёсны төлөө тэмцдэг ямар улс төрийн хүчин байна вэ? Байхгүй шүү дээ.
Манай нам бол нэлээд нэр цэвэр нам. Үүнийгээ ашиглаад, цэвэр үйл хэргийн төлөө гараад ирцгээе л дээ. Улс түмний төлөө тэмцлийн талбар бол зүгээр хоосон, чөлөөтэй цэлийгээд байж байна. Урагшаа хэд алхахад л бид дүүргэчихэж болж байна.
Гэхдээ би бол хууль зөрч гээгүй шүү. Тэмцэл маань ч эрүүл, хууль ёсны л байх учиртай. Хууль ёсны улс төрийн үйл ажиллагаа бол байж болно шүү дээ. Ардчилсан хувьсгалын үйл хэрэг гэдэг чинь зөв зүйтэй л үйл хэрэг болохоос, хууль зөрчинө гэсэн үг биш шүү дээ.
Ингээд, эцэст нь хэлэхэд, “Онц нөхцөл байдалтай холбогдуулан, онц их хурлыг хийж, нийгмийн хурц асуудлуудад хандах байр суурь, бодлогоо тодорхойлж, тэдгээр асуудлыг шийдвэрлэхийн төлөө үйл ажиллагаа явуулж, тэмцэж, нийгэмд санаачилгыг гартаа авч, Ардчилсан хувьсгалын үйл хэрэгт лидер нь болж гарч ирэх хэрэгтэй, бусдыг дагах биш, бусдыг дагуулах №1 нам болох хэрэгтэй” гэсэн саналыг дэвшүүлж, сонордуулж, уриалж байна!

Monday, April 13, 2009

ТАВАН СУМЫН СУРГААЛЬ МОНГОЛЧУУДЫГ АУГАА БОЛГОНО!


Таван сум бол бидний эв нэгдлийн бэлгэдэл билээ. Монголчуудын нэгдсэн хvч дэлхийн тvvхэнд хосгvй байсан. Улс vндэстнээ сэргээн мандуулаад зогсолгvй, хvн тєрєлхтєний зєрчил дайсагналыг арилгаж, даяарын энх амгаланг тогтоож, бултаар хєгжин цэцэглэх нєхцєлийг бvрдvvлж байсан аугаа vе, алтан зуун буй. Мєнх Хєх Тэнгэртээ шvтэж, Бурханы хуулинд захирагдаж, эв нэгдлээ сахиж, хvчээ нэгтгэн зорьж тэмцэж байх vедээ монголчууд их ард тvмэн, Монгол улс дэлхийн гvрэн байсан юм. Монголын эзэнт гvрэн шиг тив тивд сvрээ бадруулж, олон хvчирхэг улс тvмнийг захирч чадсан нь эртний Египет, Грек, Ром, хожуу цагийн Араб, Франц, Англи, ХХ зууны Герман, Орос, Америк аль нь ч бус билээ. Зєвхєн монголчууд л хvн тєрєлхтєний тvvхэнд хамгийн хvчирхэг нь байсан. Бараг бvх дэлхий монголчуудын эсрэг хандсанаар хvч сулрах нэгэн нєхцєл бvрдсэн. Гэхдээ л эв нэгдэл алдарсан нь доройтлын хамгийн гол нєхцєл болсон юм. Хаад ноёд хагаран тэмцэлдэж, эгэл олон эрхшээгдэн дагаснаар Тэнгэр Бурханаасаа холдож, эрч хvчээр мєхєсдсєн билээ. Vр дvнд нь єнєєгийн монголчууд хамгийн их хохирч хэлмэгдэж, дарлагдан нухчуулж, хуваагдаж булаагдсан ард тvмний нэг болжээ. Монголчуудын эмгэнэл еврей, армян, кvрдийн тvvхтэй л эн зэрэгцэх аж. ХХ зуун-бага ард тvмнvvдийн эмгэнэлийн зуун. Египет, ром, ассир, араб, сельжук, османы тvрэмгийлэлд автаж, боолчлогдож, эх орноосоо хєєгдєж, дэлхий даяар тарсан жvvд нарыг улс бvрд хажиглан хавчдаг асан ба Герман 6 сая еврейг шууд устгасан нь энэ ард тvмний бараг хагас нь билээ. Эртний тvvх соёлт армянууд дутахгvй тооны булаан эзлэлд єртєж, дэлхийн I дайны vед Осман гvрэн улсынх нь гол хэсэг болох Баруун Армяныг газрын хєрснєєс арчина гээд хядахад богино хугацаанд ард иргэдийнхээ талыг буюу 2 сая хvнээ хєнєєлгєсєн юм. Єєрийн тєр улстай мандаж бадарч явсан кvрдvvд єнєєдєр 20 саяулаа ч, дєрвєн улсад хуваагдан булаагдаж, тэр бvрд хавчигдан гадуурхагдаж, аймаглан устгах бодлогод хэлмэгдсээр явна. Энэ ард тvмнvvдийн эмгэнэлийг дэлхий даяар мэддэг. Харин монголынхыг л мэддэггvй. Монголын эзэнт гvрэн унахад монголчуудын жинтэй хувь нь алс нутгуудад хєдєлшгvй суурьшиж, єєр шашинд орж, харьжиж хоцорсон. Монгол нутагтаа байсан нь хэмхэлдэн тэмцэлдэж, Чингисийн ємнєх vе шиг хоорондоо дайтаж эхэлсэн. Хаад ноёдын удам угсаа, улаан шарын шашин, ойрд халх гээд л санаанд орж болох бvхнээр хуваагдан иргэний дайн єрнvvлсээр Манжийн хvчирхэгжилтэй золгосон. Хvчээ нэгтгэлгvй дайнаа vргэлжлvvлсээр байсныг ашиглан манжууд 1636 онд Євєр Монгол, 1696 онд Халх, 1758 онд Зvvнгарыг эрхэндээ оруулж, энэ vес оросууд Буриадыг булаасан юм. 1911 онд Ар Монгол тусгаар тогтнох байдлыг олж, улмаар Алтай, Хянган, Хєх нуур, Байгаль нуурыг багтаасан, монголчуудын унаган нутгуудыг нэгтгэсэн улсаа байгуулах дайныг хийж, зорьсондоо бараг хvрсэн билээ. Євєр Монголын дийлэнхийг чєлєєлж, монголчуудын ихэнхийн итгэл дэмжлэгийг хvлээж, засаг захиргаандаа хамруулж байсан юм. Гэвч 1913 онд Орос, Хятад хvч хавсран Монголын эсрэг тэмцсэнээр Богд хаан чєлєєлсєн нутгуудаас цэргээ татаж, Хятад Євєр, Торгууд Монголыг, Орос Буриад, Цагаан Ойрдыг ичгvvр сонжуургvй булаан авцгаасан. 1914 онд Ар Монголын хэсэг, Богдын мэдлийн нутаг Тагна Урианхайг Орос тvрэмгийлсэн юм. Монголын эх орончид 1919 онд Нармай Монголыг байгуулна гэж тэмцсэн ч мєн л их гvрнvvдийн хvчинд мєхєсдєв. 1921 онд монголын хувьсгалчид Ар Монголын тусгаар тогтнолыг бататгаж, большевикууд хичнээн эсэргvvцэж байсан ч Монголыг нэгтгэх бодлогыг vргэлжлvvлж, Євєр Монгол, Буриад, Барга,Торгууд, Халимаг, Цагаан Ойрд гээд монголчуудын бvх нутагт vйл ажиллагаа явуулж байв. Монгол Ардын Намын хамгийн гол зорилго нь Монголоо нэгтгэх vйлс байсан юм. 1945 онд БНМАУ Євєр Монголыг харийн дарлалаас ангижруулахаар дайнд хєдлєв. Чєлєєлєх зорилгоо биелvvлсэн ахан дvvстээ Євєр Монголын парламент нэгдэх хvслээ илэрхийлсэн бичгийг єргєлєє. Мао хvчирхэгжтэл буюу тавиад он дундартал бvх монголчууд нэгдэх бэлтгэлээ хийж байв. Энэ ажилд Сталин саад тотгор учруулж байсан ч гэлээ, алсдаа монголын ССР байгуулж улсдаа нийлvvлэх бодолтойгоор БНМАУ-д “оросын”, “хятадын” монголчуудыг болон монгол нутгийг нэгтгэх хувилбарыг авч vзэж байлаа. Гэвч байдал хамгийн муугаар эргэсэн. Єнєєдєр монголчуудын дєрєвний нэг л гадны эзэрхлээс ангид улс байгуулан сууж буй нь бидний энэ Тєв Монгол улс юм. Бvх монголчуудыг нэгтгэх гэж шантаршгvй тэмцэж байсны тєлєє большевикууд Ар Монголын эх орончдыг устгах, хvн ардыг бєєнєєр хєнєєх, оюуны геноцид явуулах зэрэг олон харгислалыг vйлдсэн. 1990 оноос хойш Зєвлєлтийн дагуул байхаа больсон ч Монгол улс харийн дарамтыг эдэлсээр ирэв. Бусад нь хамаг эрхээ хязгаарлуулж, уусгах бодлогын золиос болж, хавчигдан гадуурхагдаж, шаналан зовж байна. Монголдоо нэгдье гэж байнга тэмvvлж ирсэн євєр монголчууд Хятадын харъяанд ЄМЄЗО гэгдэн оршиж буй. ХХ зуунд хэдэн ч удаа ард нийтээрээ Ар Монголд нэгдэх хvслээ илэрхийлж, 30-аад онд Японы тусламжаар Хятадаас ангижран тусгай улсыг байгуулж байсан тэд мєн ч их харгислал хядлагыг vзсэн дээ. Хятадын засаг БНМАУ-д нэгдэх гэлээ гэж єширхєн, аймаглан хєнєєх, хятадчилан уусгах, элдэв туршилтын золиос болгох бодлогыг тэдэнд тулгаж, євєр монголчууд vvнийг vл хvлцэн томоохон бослого хэдэнтээ гаргаж, эсэргvvцлийн арга хэмжээ зохион байгуулсаар ирэв. Тусгаар тогтнолын тєлєє тууштай тэмцэгч ойрдуудын удам торгууд монголчууд Шинэ хязгаар, Хєх нуур зэрэг єргєн уудам нутагт тархан амьдарч байна. Монголын эзэнт гvрний эринд болон хожуу vед Хятадын олон нутагт суурьшсан монголчуудыг нэмбэл БНХАУ дахь угсаа нэгтнvvд маань 6 сая шахам болох ажээ. Орос, ТУХН-д 1 сая орчим монголчууд буй юм. Тэдний томоохон бvлэг нь 400 гаруй мянган буриадууд билээ. Тэд Монголоо нэгтгэх vзэлтэй нэрт зvтгэлтнvvдийг тєрvvлж, 1920-иод онд элэг нэгтнээ дагах єргєн тэмцлийг єрнvvлж, Халхад олноороо нvvдэллэн ирж байв. Сталинистууд Буриадыг хэдэн хэсэг хувааж, нутгийн хагасыг хvн амтай нь бусад мужид єгч, сэхээтнvvдийг панмонголист хэмээн хядаж, зон олныг бєєнєєр хороон харгислаж байсан юм. Єнєєгийн буриадуудын тоо VII зууны хэмжээнд байгаа нь ямар хэрцгий бодлого явагдсаныг харуулнам (VII зуунаас хойш оросууд 30 дахин єсчээ). 200 мянга орчим халимаг Орос, ТУХН-аар нэг тарсан буй. ХVII зууны эхээр язгууртны зєрчлєєс болж торгуудын 50 мянган єрх Ижил мєрєнд очиж суурьшсаны залгамжлагч тэд юм. Халимагууд бас л монголчуудтайгаа нэгдэхийг хvсдэг тэмцдэг байсан. Vvнд хилэгнэсэн Сталин халимагуудыг Сибирь даяар тараан цєлж, нутгийг нь зэргэлдээ мужуудад хуваан єгсєн. Энэ нь халимагчуудыг vлдэх мєргvй устгах гэсэн оролдлого байсан юм. Орос 1914 онд Ар Монголоос Туваг эрээ цээргvй булаасан. Монголын тєрєєс Тагна Урианхайг эргvvлэн єгєхийг удаа дараалан шаардаж байсан тул Зєвлєлт Орос Танну-Тувагийн БНУ гэдэг тусгаар тогтносон улс байгуулагдлаа гэхчилэн хуурч мэхлэхийг хичээж байсаар 1944 онд хавсарган нэгтгэснээ эцэслэн зарласан. ХХ зуунд тувачууд 1911, 1921 оны Монголын тусгаар тогтнолын тэмцэлд оролцож, оросууд тусгаар улс болгоно гэхэд ихэд дургvйцэн нэг бус удаа Ар Монголтой нэгдэх бослого хєдєлгєєн єрнvvлж байлаа. Єнєєгийн тувачууд мєн 200 мянга орчим. 1864 онд Манж улс Оросын дарамтанд автаж, Монголын их хэмжээний нутгийг найр тавин єгсєн. Тэр нутгийн хэсэгт 1922 онд Ойрдын автономит муж байгуулагдсан агаад, 1948 онд Сталин Уулын Алтайн АМ хэмээн нэрийг нь єєрчилж, уугуул монголчуудад ойрд хэмээх vгийг цаазлан хориглож, оросчлох, тvрэгжvvлэх бодлогыг хэрэгжvvлсэн юм. Бусдаас дутахгvй хэлмэгдсэн, єєрсдийгєє цагаан ойрд гэдэг 60 мянган монголчууд бєглvv хоцрогдмол байдалд аж тєрж байна. Афганистанд монголчуудын том бvлэг буй. Их байлдан дагууллын дараа суурьшсан монголчуудын удам юм. Хазар монголчууд хэмээн єєрсдийгєє нэрлэх тэд Хазаражат гэх улсыг байгуулж явжээ. Тvрэмгийлэгчдийн удам, єєр vндэс угсаатай, шиит шvтлэгтэй гэгдэн гадуурхагдаж, афганы эцэс тєгсгєлгvй дайны хєлд нэрвэгдэж, тvмэн зовлонг амсч ирсэн аж. Шашны хийрхэгч талибанчууд тэдний эсрэг онцгой харгис бодлого явуулж байжээ. 2 сая хазар монгол байна гэсэн тооцоо буй. Исламын шашинт гэж тэдэнд бид эгдvvцэх явдалгvй юм. Бид ч унаган шvтлэгээ харийн шашнаар сольсон билээ. Єєр улсуудад ч олон монгол буй. Орон бvхэнд монголчууд бий. Сvvлийн vед Тєв Монгол гадаадад боолчууд, цагаачид гаргах талаар єндєр тvвшинд хvрлээ. Бид тарж бутрах тусам л доройтож мєхнє. Харин нэгдэж нийлбэл сэргэн мандана. Єнєєдєр зэвсгийн хvчээр монгол нутгуудыг чєлєєлєх боломж нэгэнт vгvй болжээ. Бvх элэг нэгтнээ Тєв Монголд нvvлгэн ирvvлэх ганц л зам vлдээд байна. Даяарчлал гэдэг нь бидний хувьд даян дэлхийн монголчуудаа нэгтгэх гэсэн утгаар л хэрэгжих ёстой. Цаг алдалгvй монголчуудаа урин залцгаая! Орон бvхний монголчууд нэгдэгтvн гэж явбаас Тэнгэрийн таалалд нийцэж, аугаа их эрч хvчийг хvртэнэ. ХХI зуун тарж бутарсан аливаа vндэстний нэгдэн нийлэх зуун болох тєлєвтэй байна. Монголчууд vvнээс аанай хоцорвол vхлийн нvгэл тэр болох бvлгээ. Холгvй цагт, газар нутгийг дэлхийн хvн амд харьцуулан тэгш хуваана гэж том гvрнvvд уулгалах магадлалтай байна. Чингэхэд бид арван саяулаа болчихсон байвал улсаа хадгалан мєнхжинє. Єнєєгийн байдлаараа єдєр хоногийг аргацааж байваас хоёр сая монголыг Улаанбаатарын нэг дvvрэгт хашчихаад л бусдыг булаахаас сийхгvй. Еврейчvvд Сион уул руугаа vхэн хатан тэмvvлсээр, зуун улсаас цуглаж Израилиа байгуулсан. Монголчууд Бурхан Халдун руугаа амьдралын зорилго болгон зvтгэсээр Хамаг Монголоо байгуулах цаг ирлээ. Орд ордоор нvvн ирж, Тэнгэрээс соёрхсон Монгол улсаа сэргээн мандуулах нь єнєєгийн монголчуудын vvрэг, нэр тєрийн vйл хэрэг, аврал, аз жаргал юм. Монголчуудын энхийн замаар нэгдэх ганц боломж нь Тєв Монголд шилжин суурьших явдал мєнєєс мєн. Амьдрах улс гvрнээ сонгох нь хvний наад захын эрх. Гаднаас суурьшигчийг авах нь ч тухайн улсын л мэдэх хэрэг. Хєрш гvрнvvд бага vндэстний асуудал багасна гэж нэгдэх бодлогыг баясан дэмжих магад.. Сvvлийн vед манай єгєємєр баялаг орд газруудыг харийнхан ховх сорох тєлєвтэй болоод байгаа. Тэгвэл тал талаас зорих ахан дvvс уул уурхайн мэдлэг, ажиллах хvчээр хангаж, оргилсон бvтээн байгуулалт улс оронд єрнєж, Тэнгэрээс заяат буян хишгийг єєрсдєє хvртэнэ. Гагцхvv Тєв Монголын хууль эрх зvйн vндэс л vгvйлэгдэж байгаа бус уу. Монгол туургатныг энхийн замаар нэгтгэх хууль єнєєдєр бидэнд хэрэгтэй байна. Хууль гарвал монголчууд ирэхдээ л ирнэ. Улс орон маань дэлхийн буурайн нэг тул Израилийн эхэн vеийн байдлаар хvлээж авахаас єєр замгvй. Тэгэхэд шилжин суурьшигчид цєлд майхан бариад сууж байв. Гэхдээ майхантнууд гэхээс илvv ємчтєнvvд олноор ирж, улс орны хєгжилд нэмэр болох нь дамжиггvй билээ. Бvх монголчууд нэгдвээс Тэнгэрээс сургасан Таван сумын vлгэр биеллээ олж, бид дийлдэшгvй бат бєх, ялагдашгvй хvч чадалтай болж, цэнгэлийн манлайд хvрэх бvлгээ. Монголын хамгийн сайхан мєрєєдєл, эрмэлзэл, тэмцэл, ирээдvй тэр болой. Эв нэгдэлтэй бай гэсэн Тэнгэрийн зарлигийг дагаваас мандана, зєрчвєєс сєнєнє. Монголчуудын эв нэгдлийн аугаа хvч бидэнд агаар ус шиг vгvйлэгдэн буй. Тиймээс Тэнгэрийн зарлигаа дагаж, монголчуудыг нэгтгэх vзэл бодлыг єргєн дээдлэгтvн. Эв нэгдлийн тэмцэлд хувь нэмрээ оруул. Тvvний тєлєє Тэнгэртээ мєргєж залбир. ХХ зууны хамгийн эмгэнэлт ард тvмэн монголчуудынхаа тvvхийг мэдэж, мэдvvл. Дэлхий нийтийг Монголд шударга ханддаг болгохын тєлєє чармай. Орд ордоор нvvн ирж, орон бvхний монголчууд нэгдэж, Бурхан Халдун уулаа тахиж, Хамаг Монгол улсаа байгуулж, таван сум шиг эв нэгдэлтэй болж, улс гэрээ сэргээн мандуулах тэр цагийг бишрэн шvт, хvсэн мєрєєд, урин дууд. Монгол туургатныг энхийн замаар нэгтгэх хууль гаргахын тєлєє дуу хоолойгоо єргє. Хилийн чанад дахь элэг нэгтнийхээ соёлыг хvндэтгэ. Таван сумын сургаалиа биширвэл хамаг гайхамшиг биелэл болно.

2003 он. "Монголын сүлд хийморийн гайхамшиг" номоос (Ч.Мөнхбаяр, Н.Батжаргал).

Улс нийгмээ аврахад цахим сонгууль л хэрэгтэй!


Ахин саналаа луйвардуулахгүй гэвэл цахим сонгуулийг сонгоцгооё

Модон хайрцгаар санал өгдөг “технологи” нь бүр эрт дундад зуунд, зарим албан тушаалд томилохыг болон, зарим үйл ажиллагааны шаардлагатай эсэхийг феодалуудын хязгаарлагдмал хүрээнд шийдвэрлэхэд хэрэглэгдэж эхэлсэн, олон зуун жилийн түүхтэй юм.
Өдгөө гагцхүү Монгол улсад модон хайрцгийг хэрэглэн сонгууль өгч буй нь улс орны маань нэрийг гутааж, хоцрогдлыг харуулж байна. Басхүү, модон хайрцаг дээр суурилсан, сонгуулийн булхайн арга хэлбэр манайд нэн хөгжсөн нь харамсалтай.
Хоцрогдсон бүдүүлэг ёсыг халж, дэлхийн дэвшилт ололттой хөл нийлүүлэн явах, асар их гай түйтгэрийг авчрах болсон модон хайрцгийн булхайг таслан зогсоох зорилгоор цахим сонгуулийг улс орондоо нэвтрүүлэх цаг нэгэнт болжээ. 2008.7.22-нд энэ санааг би анхлан дэвшүүлсэн бөгөөд, түүнээс хойш хүмүүсийн санаа оноог сонсож, дэмжлэгийг нь хүлээж, гадаадын цахим сонгуулийн мэргэшсэн хүмүүс, байгууллагуудтай ч холбоо тогтоож, хамтран ажиллаж, төсөл боловсруулах ажлыг эхлүүлээд байна.
Чингээд, Монгол оронд шударга нийгмийг тогтоох үйлсэд нэн их ач холбогдолтой төрийн цахим сонгуулийн системийг (ТЦСС) нэвтрүүлэх хууль-эрхзүйн төслийг (боловсруулалцаж буй төслийн маань нэг хэсэг) уншигчиддаа танилцуулъя (Та бүхэн мэргэн ухаанаараа ариутган шүүж, санал бодлоо илэрхийлээрэй):


Төрийн цахим сонгуулийн системийн тухай хууль
(төсөл)

Нэгдүгээр бүлэг
Нийтлэг үндэслэл

1 дүгээр зүйл. Хуулийн зорилт

1.1. Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсад төрийн цахим сонгуулийн системийг (цаашид ТЦСС гэх) ашиглахтай холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.

2 дугаар зүйл. ТЦСС-ийн тухай хууль тогтоомж

2.1. ТЦСС-ийн тухай хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, энэ хууль болон, хууль тогтоомжийн холбогдох бусад актаас бүрдэнэ.

Хоёрдугаар бүлэг

3 дугаар зүйл. ТЦСС-д тавигдах шаардлага болон, ТЦСС-ийг ашиглах

3.1. ТЦСС бол төрийн сонгуулийн үеэр сонгогчдын саналыг авах-тоолох ажиллагааг автоматжуулах үүрэгтэй; цахим техникийн тусгай программ, төхөөрөмж, сүлжээний цогц систем юм.
3.2. ТЦСС нь Монгол Улсын Үндсэн хууль болон төрийн сонгуульд холбогдох хууль тогтоомжид нийцсэн; үнэн бодот, бүрэн дүүрэн, найдвартай хамгаалагдсан - санал тооллогын үр дүн болон мэдээллийг өгөх үйл ажиллагаатай байх ёстой.
3.3. Тухайн ТЦСС нь Монгол Улсын мэргэжлийн холбогдох байгууллагуудаар магадлагдан итгэмжлэгдсэний дараа, СЕХ-ны зөвшөөрөлтэйгээр Монгол Улсын төрийн сонгуульд ашиглагдана.
3.4. ТЦСС-ийг СЕХ-ны зөвшөөрөлгүйгээр:
- ашиглах, ажиллуулах,
- мэдээллийн болон холбооны сүлжээнд холбох,
- эвдэрч саатаагүй байхад ажиллагааг нь хөндөхийг хориглоно.
3.5. ТЦСС-ийг:
- санал хураалтын өмнө суурилуулах,
- санал авах-тоолох ажиллагаанд оруулах,
- санал хураалт дууссаны дараа нээн санал тооллогын дүнг болон холбогдох мэдээллийг хүлээж авах үед, сонгуулийн хэсгийн гишүүд, ажиглагчид, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн төлөөлөгчид (цаашид ХМХ-ийнхэн гэх) байлцаж, хяналт тавина.
3.6. ТЦСС-д эвдрэл, саатал учирсан үед, СЕХ-ноос итгэмжлэгдсэн мэргэжилтнүүд ажиглагчид, ХМХ-ийнхний хяналтын дор техник үйлчилгээг гүйцэтгэнэ.
3.7. ТЦСС-ийн санал авах төхөөрөмж нь сонгогч:
- саналын нууцлалаа алдах,
- уг төхөөрөмжийг эвдэж сүйтгэх боломжийг гаргуулахгүй байхаар суурилагдана
3.8. Сонгуулийн хорооны дарга тус хорооны гишүүдийн хамтаар ажиглагчид, ХМХ-ийнхний хяналтын дор санал хураалт эхлэхээс 30 минутын өмнө:
- ТЦСС-ийн хэвийн ажиллагааг шалгасан,
- ТЦСС-ийг хорооны зохих гишүүдэд хүлээлгэн өгсөн байх бөгөөд, санал тооллогын дүн болон холбогдох мэдээллийг нээн хүлээж авах цаг болох, эвдрэл саатал гарахаас бусад тохиолдолд, сонгогчоос бусад нь санал авах төхөөрөмжийг хөндөж үл болно.
3.9. Санал хураах хэсэг дээр ирэх боломжгүй сонгогчийн саналыг ТЦСС-ийн зөөврийн төхөөрөмжөөр авна.
3.10. ТЦСС-ийн эвдрэл саатал сонгуулийг хуулийн дагуу зохион байгуулах боломжгүй болговол, хуулийн дагуу дахин сонгуулийг зохион байгуулна.
3.11. ТЦСС-ээс санал тооллогын үр дүн болон холбогдох мэдээллийг нээн хүлээж авахад хангалттай хугацааны дотор л, ТЦСС-ийг мэдээлэл дамжуулах тусгай сүлжээнд ажиглагчид, ХМХ-ийнхний хяналтын дор холбож болно.
3.12. ТЦСС-ээс ажиглагчид, ХМХ-ийнхний хяналтын дор нээн хүлээж авсан санал тооллогын үр дүнг цаасан дээр буулган, сонгуулийн байгууллагууд баталгаажуулж, нийтэд шуурхай хүргэнэ.
3.13. ТЦСС-ийн холбогдох төхөөрөмжүүд нотлох баримтын үүрэг гүйцэтгэж болно.
3.14. ТЦСС-ийн холбогдох төхөөрөмжүүд сонгууль явагдсаны дараа лацлагдан, сонгуулийн байгууллагад хадгалагдана.


Монгол Улсын Их Хурлын
дарга ...
Ч.Мөнхбаяр. MMIX.III.X

Wednesday, April 1, 2009

"Хонгорзул" сониноос


Та энэ зурган дээр дарж томруулан уншина уу.

Эх орноо аварцгаая!


Нийт уншигчдад хандсан ил захидал


Яаж харийн луйварчдыг хөөж явуулах вэ?

Өнөөдөр ашигт малтмалын тухай их яригдаж байна. Дарга нар ямар нэг орд, дэлхийн уул уурхайн тухай эцэс төгсгөлгүй, эмх замбараагүй, гуйвуулж мушгисан өгөгдлүүдийг хөврүүлж, ард түмнийг төөргөдүүлэх, залхаахыг оролдож байна. Ийм юм яриад хэрэггүй.
Яг өнөөдөр нэг л юм ярих хэрэгтэй байна. Тэр нь юу вэ гэвэл, «Яаж харийн луйварчдыг энэ салбараас, эх орноосоо хөөж явуулах вэ, яаж неоколоничлолоос чөлөөлөгдөх вэ, яаж монголчууд ашигт малтмалдаа эзэн болох вэ?» гэж. Товчоор бол: «Харийн түрэмгийлгэчдээс яаж эх орноо чөлөөлөх вэ?».
Эх оронд үхлийн аюул нүүрлээд байна. Бүгд эх орноо чөлөөлөх ариун үйл хэрэгт нэгдэж, эрслэн босох хэрэгтэй болов. Эсбөгөөс, хүзүүндээ «Мануухай» гэсэн пайз зүүгээд ногооны газар гараа алдлаад зогсох нь шулуун.

Дарга нар харийн олборлогчдын ашгийн 10-15 хувийг авдаг

«Хөрөнгө оруулагч Монголыг тоохгүй байсан, ЗГ ямар ч болзлыг чинь зөвшөөрнө шүү гэж гуйдаг ажилтай байв» гэж урвагч нар хуцдаг. Янхан эмсийн ажил хий гэж тэднийг томилоогүй байлтай.
ВНР Монголыг тоохгүй яваад өгсөн л гэсэн. Өөрсдөө л авлига нэхээд хөөгөөд явуулсан юм байхчивлээ.
«Та нарт зүгээр бэлэглэчихье, харин биднийг сайн зууч гэж үзэж, ашгийн 10-15 хувийг өгч байх хэрэгтэй» гэсэн болзлыг дарга нар тавьдаг байж. «Хожим толгой цусдах ийм луйварт оролцохгүй ээ» гээд зарим нь явсан аж. Зарим нь «Энэ улс орныхон хязгааргүй мунхаг тэнэг болж таарлаа. Тэрийг нь далимдуулаад, үлгэрт гардаг шиг баяжиж болох нь» гээд зөвшөөрсөн.
Хэрэв дарга нар үүрэгт ажлаа хийгээд, шаардлага хангасан гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай хуулийн дагуу ажиллах аваас, цалингаа аваад л явах шүү дээ. Монголчуудад шунахай болзлоо тавибал: аягүй бол хэрэг нь илэрнэ, задарна, манайхан тэгээд ч глобал том үйлдвэр байгуулахгүй тул «10-15 хувь» нь гэж харьцангүй бага юм ирнэ. Ингэхлээр хязгааргүй сувдаг бэрд, чөтгөр шулам дарга нар маань харийнханд Монголын бүх баялгийг бэлэглэлгүй яахав дээ (10-15 хувиа мартахгүй нь мэдээж).
Гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай ажиллах жишиг байгаагүй юм биш. Манайх 49 хувийг нь эзэмшээд, дээрээс нь татвар төлбөрөө аваад, өчнөөн хүнээ ажлаар хангаад, хот суурин босгуулаад явдаг байсан «Эрдэнэт», «Монросцветмет»-ийн жишиг байсан. Энэ жишиг нь шударга бус гэж шүүмжлэгдсээр, Монголын тал 51 хувийг нь эзэмших болсон. Ингэж л эзэмших хувиа өсгөх чиг хандлагатай явах учиртай.
Ашигт малтмалын тухай хуулинд 51-ээс бага хувийг яавч зааж болохгүй байв. Учир нь, 51:49-ийн харьцаатай хамтарсан үйлдвэрүүдээ шууд алдах нэгэн үндэслэл байсан. Тэнэг хуулиас болж, оросууд «бидэнд шударга бус хандаж байна, хуулиа дагахгүй байна» гэж гомдол мэдүүлж байгаа.
Түүнээс гадна, Монгол улсын ашигт малтмалын салбарт гадаадын хөрөнгө оруулалт шаардлагагүй юм. Хөрсөн дорх ашигт малтмал өөрөө хөрөнгө. Yүн дээрээ суурилаад зээл хөрөнгө босгож, хэрэгцээтй бол гадаадын мэргэжилтэн, компанийг хөлслөн ажиллаж, ашигт малтмалын салбарын ашиг дээр суурилсан олон салбарт эдийн засгийг цогцлоох хэрэгтэй байв.
Гэвч, малгай өмссөн малнууд төрд байж ирэв. Хулгайч дээрэмчид эзэгнэж ирэв. Зөвлөлтийн колоничлолд хүчин зүтгэдэг колонийн урвагч тшмэдүүдийн колонийн сэтгэлгээтэй, урвагч гахай нохой хүүхдүүд ноёлж ирлээ дээ.

«Орост төлөх их өр» шиг хэмжээний мөнгийг хоёрхон бага харийн компани манайхаас дээрэмдчихсэн

«Харийнханд хамаг ашигт малтмалаа бэлэглэхгүй байгаа-гаас болж, өдөрт Монгол улс сая доллар алдаж байна» гэж солиордог. Хэрвээ бэлэглэчихвэл дэлхийд байхгүй, дэлхий зүүдлэхгүй их долларыг алдана. Харин олж авах юм гэвэл ядуурал, өлсгөлөн, байгалийн гамшиг.
Юун сая доллар тэд яриад байна? Дарга нар өөрсдийнхөө хувь болгож авах сая долларыг л яриад байгаа юм. Монголд, нууцаар харийнханд ашиглагдаж байгаа хэдэн зуун ордуудаас, тэдний авах 10-15 хувь гэж өдөр бүр сая сая доллар халаас руу нь орж байдаг. Нэмж сая саяыг халааслахыг ч тэр хомхой хулгайч нар хүсэж байгаа.
«Бороо Гоулд» тогтвортой байдлын гэрээ /ТБГ/ гэдэг солиорлын дагуу өчнөөн жилийн турш ямар ч татвар төлөхгүйгээр манай алтыг дээрэмдсэн. 40 /50 ч гэдэг/ тонн алт дээрэмджээ. Бусад компанийг бодвол тал бүрийн хөнгөлөлт эдэлж, эрхэлж гүйцсэн байсан. Ашгийн 10-15 нь ивээгч даргын халаас руу явна. Тэр дарга бол угаасаа энэ бодлогыг санаачилсан, боловсруулсан хүн гэнэм.
Дарга нар ард түмэндээ хайртайдаа биш, гадаадын луйварчин компаниудыг ивээх гэж, бүх татварыг 10 хувь болгосон. Иргэдийн хөдөлгөөнүүдийн тэмцлийн дүнд, уурхай хаагдах дөхөх үес «Бороо Гоулд»-аас 10 хувийн татвар гэж 75 сая доллар авчээ. Урьд нь тэгж авч байсан бол, нэмж 400 сая доллар авах байж.
Гэвч гадны компани татвар их төлөх тусам л манай даргын халаасанд орох мөнгө багасах тул, тэр их алдагдсан мөнгөний төлөө юу гэж харуусах билээ.
Төмөртийн цайрын уурхайгаас мөн 10 хувийн татвар авч байсан бол улсад их л мөнгө орох байж. Энэ хоёр уурхайтай ТБГ байгуулсан шунахай даргаас болж улс тэрбум доллар алдаж. Харин тэр дарга долларын тэрбумтан болоо биз ээ.
10 хувийг аваагүйгээс болж, тэрбумыг алдаж байгаа юм чинь, улс 100 хувь эзэмшсэн бол 10 тэрбумыг олох нь ээ дээ. Манай 70 жилийн социалист их бүтээн байгуулалтын өр гэж тиймэрхүү мөнгө байсансан.

Фридландыг «Монгол улсын баатар»-т тодорхойлоод, олгуулах гэж байжээ

Манай нэг тэнэг дарга бий. Бас л Оюутолгой зэргийг харийнханд яг одоо бэлэглэчихье гээд л их гүйсэн. Тэр дарга хөлслөгдсөн бууны нохойгоор Фридманд алтан хөшөө босгуулъя гэж бичүүлж байсан. Өөрөө Фридманыг Монгол улсын баатар болгоё гэж тодорхойлоод, зөндөө л хөөцөлдсөн гэнэ. Ингэвэл Фридман надад бялууны хувийг өгөх болов уу гээд. Гэтэл өнөө Фридман нь хамаг ялт хэрэг нь илрээд, шоронд сууж байгаа гэж сонслоо.
Тийм л их шунахай юм бол, тэр Фридман шиг гүйж харайгаад, өөрөө ордын эзэн болоод ашгийн 1 хувийг биш, 100 хувийг нь аваад сууж байх нь яав /ямар нэг ордын ашгийн 10-15 хувийг нэг биш, бүлэг хулгайч хүртдэг/.
Ÿагаад манай дарга нар ийм арчаагүй юм бэ? Монголчуудыг л харгислаад байдаг болохоос, гадаадынхны баас шээс нь болоод л явдаг шүү дээ.
Яагаад гэвэл, удам угсаагаараа харийн колоничлолд зүтгээд, улс түмнээ сөнөөлцөөд ирсэн, урвагч сэтгэлгээтнүүд учраас тэр.

Оюутолгой, Тавантолгойн орд ойлгож хэвшсэнээс
10 дахин их баялагтай ч байж болно


Ашигт малтмалын геноцидээр ард түмнээ хөнөөж буй дарга нар харь эзэддээ захиалга өгч, «Дэлхийн өсөлт» гэдэг тоглоомын байгууллага байгуулгасан гэдэг. Утгаа бол тийм байгууллага байхгүй юм. Учир нь олон улсын мундаг газар гэж харагдуулахын тулд Монголд байгуулаагүй. Гадаадад бол, колоничлолыг сурталчилдаг тийм газрыг байлгахгүй.
«Дэлхийн өсөлт» бол ердөө л дарангуйлагчдын хэвлэл дээр дармалдсан цаас. Ашигт малтмалаа харьд бэлэглэхийг уриалсан материалуудыг нь, ашигт малтмалын геноцидийн үүсгэн санаачлагч, «монгол» жанжин нь энд бичиж бэлтгэдэг байна.
Тэр жанжны үгийг бүх дарга нар дагадаг. Жанжин нь болохоор харийнхны үгээр л явдаг.
Оюутолгой, Тавантолгой ийм тийм хэмжээний нөөцтэй л гэдэг. Жинхэнэдээ бол, арав дахин их нөөцтэй ч байж болно. Харийнхны өгсөн тоо л байдаг байна.
Тэд манай дарга нарыг ч яаж ч хулхидаж болно. Учир нь манайхны тооцоо гэж байдаггүй аж. Монголд үнэндээ ямар баялаг байгааг, яаж харийнхан дээрэмдэж байгааг хэн ч ядаж багцаагаар мэддэггүй ажээ. Энэ бол маш түгшмээр асуудал юм.
Олон саяын хөрөнгө оруулалт хийсэн гэсэн тайландаа харийнхан «асар үнэтэй, ажилчдын тансаг байр барьсан» гэсэн нь «хааны ордонтой дүйхүйц» гэсэн ойлголт төрүүлэхээр байжээ. Тэгсэн атал, дэргэд нь тус бүр жийпний үнэтэй жорлонгуудыг бол барьсан гэсэн байхыг үзээд, сэжиг төрж нягтлан шалгавал, жирийн гэр, модон жорлон л барьсан байж. Үй зайгүй хайртай түнш дарга нарыгаа ингэж хулхидаж байдаг харийн луйварчид манай баялгийн тухай ямар мэдээлэл гаргаж өгөх вэ? Ямар ч гэсэн, манай тооцоо л гэж байхгүй.
Мэдээллийн энэ байдлыг өөрчлөх ёстой. Өөрсдөө судалж байж, дараа нь харийнхантай хамтран ажиллая. Уул уурхайн мэдээллийг ард түмэнд ил байлгая, маш нууцын зэрэглэлтэйгээр бидний хувь заяаг шийдвэрлэж байдгийг болиулъя. Дотоод гадаадын талын худал хуурмаг мэдээллийг таслан зогсооё.

Оюутолгойн дайтай зэсийн, нефтийн орд зэргийг дарга нар нууцалж байна

Сүүлийн үед орд нуудаг өвчин гарсан гэнэ. Оюутолгойтой адил хэмжээний зэсийн ордыг нуулаа л гэх юм. Мөн уг ордтой дүйцэх баялагтай нефтийн ордыг нууж байна гэнэ. Ашиглаад эхэлчихсэн ч юм билүү, хэн мэдлээ.
Хэдэн зуун ордыг нууцаар, гэрээ хэлцэл гэлгүйгээр харийнханд бэлэглэчихсэн, ашиглуулж байдаг аж.
Саяхан нэг сэтгүүлч нутгийнх нь Молор толгой алга болсон тухай бичиж. Багадаа гоё сайхан чулуугаар нь наадаж өссөн уг толгойг харийнхан нэг зун л буулгаад, ухаад аваад явчихсан гэнэ. Гоё чулуутай тэр толгойн оронд, хавьтаж ойртохын аргагүй шороо оволзсон гүн хар нүх л үлджээ.
Молор чулууг нь харийнхан зорох машинд хэд үрээд л, жийпний үнэтэй хөөрөг болгоод нааш нь илгээдэг аж.
Хэдэн «Молор толгой» байна вэ, байсан бэ? Манай тооцоо гэж байхгүй учир, үүнийг хэн ч мэдэхгүй л буюу. Өөрийн нутгийн «Молор толгойг» л мэднэ, харин бусдыг нь мэдэхгүй л явна, бид. «Молор толгой»-нуудын 10-15 хувь нь дарга нарын халаасанд ордог гэдгийг харин мэдэж авлаа.
Нэгэн дарга харийнхны үгээр, «Оюутолгойн уурхай 5 тэрбум долларын үнээр босно, ард түмэн тэмцэж барилгүй аль эрт өгчихсөн бол 2 тэрбумаар босох байсан» гэж бурж гэнэ. Энд 2 асуудал байна. 1-рт, заавал дэлхийн хямралын үеийн өндөр зардлаар босгож яах юм, зардал буурч, зэсний үнэ нэмэгдэхийг хүлээх ёстой бус уу? 2-рт, «зөвхөн уурхай биш, дээрээс нь нэмээд зэс гаргах үйлдвэр барихад нийтдээ 1,2 тэрбум доллар шаардлагатай, үүнийг Монгол улс олж, бүтээн байгуулалт өрнүүлж чадна» гэж эрдэмтэд маань хэлж байна. Энэ бол, буй болж эхэлж буй манай тооцоо.
Уул уурхайн мэдээлэл хаалттай байгаа нөхцөлд ямар ч гэрээ байгуулж, хэрэгжүүлж болохгүй юм. Хуулинд тэг хувь гэж байсныг 34 хувь болгосон ч, тэр нь биелэх ямар ч баталгаагүй. Мэдээлэл хаалттай юм чинь, цаагуураа юу ч найруулж болно. Ард түмний хяналтгүйгээр бол “алдагдалтай” ажиллуулаад байж ч дөнгөнө. Манай нэг дарга “Эрдэнэт”-ийг “алдагдалтай” ажиллуулаад байсан л биз дээ (Түүнийг халж байж л, “алдагдлыг” зогсоосон).
3 тэрбум долларын зээл аваад, уг зээлийг өгсний шанд л /худалдаж байгаа хэрэг биш, зээлээ хүүтэй нь төлнө/ Тавантолгойг харийнханд бэлэглэх гэж байна. Яаж төр «өөрөө бие дааж эзэмшинэ» энэ тэр гэж байж, монгол эздээс нь булааж авч байлаа?
Тэр 3 тэрбум бол, Монгол бүх ашигт малтмалдаа эзэн болоход хангалттай мөнгө. Гэтэл «харийн олборлогчдод зам барьж өгөхөд зориулна» гэж байна. «Алтаар» барих л янзтай байгаа юм.
Ийм солиотой улсын аргыг олох гэж ядаж суухын хэрэг байна уу. Бараг дийлэнх нь шоронд ч тэнцэхгүй, явж явж нэг аварга том сэтгэл мэдрэлийн хамбинаат барих хэрэг гарах юм биш байгаа.
Ард түмэн минь, ашигт малтмалынхаа төлөө эрслэн тэмцье. Болдоггүй бүх улсыг огцруулъя. Хууль ёсыг тогтооё. Тэгвэл бид дороо л цэнгэлийн манлайд хүрнэ. 19 жил зовж шаналж ханаагүй гэж үү, бид. Колоничлолын боол болсон дарга нараас салцгаая!

Клондайкчуудын хөдөлгөөн өрнүүлье!

Үүнийг бичиж суухад УИХ «хямралаас гарах арга замын» тухай л хуралдаад байна. Уг нь, «Яаж ашигт малтмалгүйгээр ард түмнийг хуурч аргацаах вэ?» гээд хурлаа нэрлэчихвэл дөхөмтэй сэнж.
10-15 хувиа яаж алдчихгүй байх вэ, тэрнээс минь хорчих вий гэж л /зөвхөн ашигт млатмалаас бус, бүх юмнаас л бүгд тийм хувь авцгаадаг л даа/ үрчийсэн, тархиа гашилгасан, жүжиглэсэн улс л харагдана лээ. Хямралын шалтгаан нь өөрсдөө болохоор, яаж тэднээс шийд гарах вэ дээ.
Зарим нь «импортыг багасгавал хямралаас гарна» гэж нусгай хүүхдийн яриа ярина. Өргөн хэрэглээнээс зөвхөн махыг л хүрэлцээтэй «үйлдвэрлэдэг» Монгол улс импортоо багасгавал улам л хямарна гэдгийг хушга тархитан ч ухаармаар.
Уг нь манайх шиг баян орон ийм тэнэг хурал хийхдээ туламгүйсэн. Тэр арабын орнууд шиг л, мөнгөө хааш нь хийе дээ, 100 давхар байшин барих уу, 1000 давхар байшин барьчих уу гээд л хуралдаж суух учиртай.
«Алтан Дорнод»-ын хохирсон ажилчнууд «битүүмжлэгдсэн тоног төхөөрөмжийг нь зараад өгөөч, цалангаа авах гэсийм» гэж байна. Уг нь, «тэр тоног төхөөрөмжийг нь татвартаа аваад бидэнд түрээслүүлчих, бид чаддаг мэддэг ажлаа хийж, алтаа олборлоод цалингаа авах ёстой» гэх хэрэгтэй байхгүй юу. «Бороо Гоулд»-ын хохирсон ажилчид ч тэгэх хэрэгтэй.
Эзний сэтгэлгээ бидэнд хэрэгтэй байна. Гүн нойрноосоо сэрж эзэн болцгооё, эсвэл тэгээд ухаан орохгүй, нөгөө летарги /үхлийн / нойр гээч нь болоод үхэж далд орцгооё. Ийм хоёр сонголт байна.
Хэрэв амьдралыг сонгох аваас /сонгох ч ёстой, үүрэгтэй/:
1. Неоколоничлолоос эх орноо чөлөөлөх тэмцэлд хүн бүхэн хүчин зүтгэцгээе!
2. Ард түмний чин хүсэл зориг болох Монгол улс ашигт малтмалаа 100 хувь эзэмших явдлыг эрхэмлэн тусгасан «Ашигт малтмалын тухай» хуультай болцгооё!
3. Эх орны үнэт баялгийн талаарх тодорхой судалгаа, үнэн зөв, ил мэдээллийг шаардъя!
4. «Хууль бус «ашигт малтмалын хууль»-ийн хэрэг», «ТБГ-ний хэрэг», «10-15 хувийн хэрэг», «Хэдэн зуун ордын хууль бус олборлолын хэрэг», «34 хувийн хэрэг», «3 тэрбумын хэрэг» зэрэг олон ялт хэргийн дотоод гадаадын гэм буруутнуудад хуулийн хариуцлага хүлээлгэж, улс түмнийг хохиролгүй болгож, шударга ёсыг тогтооё!
5. Их нуралт хэмээх дотоодын хямралаас зөвхөн ашигт малтмал аврах тул, цаашид их болон дэвжих бичил олборлолын «Клондайкчуудын хөдөлгөөн»-ийг өрнүүлцгээе!
гэсэн 5 зорилтыг өмнөө тавьж, хуулийн хүрээн дэх тэмцлийн бүх арга хэлбэрийг өрнүүлэн, эрслэн босоцгооё!
Ч.Мөнхбаяр
2009.2.13