"Зууны шуудан". 2007.10.26. Баасан. №35 (35)
“Монгол улс, монгол туургатан гэсэн ойлголтууд ямагт хамт байх учиртай”.
Чєлєєт сэтгүүлч Ч.Мєнхбаяр “Нэгдсэн Монгол” хєдєлгєєн байгуулж, нэгэн багц долоон санал тєслєє тєрийн єндєрлєгүүдэд єргєн барьснаа зарласан юм. Түүнтэй энэ талаар нь хєєрєлдлєє.
— “Нэгдсэн Монгол” хєдєлгєєн одоогийн бүх хєдєлгєєнєєс євєрмєц үйл ажиллагаатай гэж мэдэгдсэн. Тэр євєрмєц байдал нь юунд орших вэ?
— Энэ хєдєлгєєн удирдлага, зохион байгуулалтгүй, нийтлэг үндэслэлүүддээ л захирагдана. Монгол туургатны эв нэгдэл, Монгол улсын сайн сайхны тєлєє тэмцэнэ гэсэн эрмэлзэх 5 зүйлтэй. Таван толгойт хас бэлгэдэлтэй.
Бүх үйл ажиллагаа нь гишүүдийн сайн дурын хичээл зүтгэл дээр суурилна. Байнгын, нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалтгүй ч, гишүүд түр, хэсэгчилсэн зохион байгуулалтад орж, эвлэн нэгдэж болно.
“Нэгдсэн Монгол”-ын сайн дурын, албан бус мєн чанар иргэдийг єндєр ухамсартай, тэмцэгч, эх оронч болгож хєгжүүлнэ, бас удирдлагыг нь худалдан авах, үйл ажиллагааг нь хутган үймүүлэх боломжгүй болгоно гэж үзэж байгаа. Єєрчлєн байгуулалтын үед ийм албан бус байгууллага олноор үүсч, эерэг үүрэг гүйцэтгэж байсан.
— Уугуулшууллын хууль Монголд бүх монгол туургатныг нүүлгэн ирүүлэх зорилготой гэсэн. Унаган иргэд маань гадагш олноороо цагаачилж байхад, наашаа ирэх гадаадын иргэд тийм олон байх болов уу?
— Бүх юм зєв бодлогоос л шалтгаална. “Манай барилгын компаниуд, янз бүрийн тєслүүд хууль бус цагаачдад монгол ажилчдынхаас 5-10 дахин єндєр цалин тєлж байна. Тэр цалингаа єєрийнхєндєє єгдєг бол гадаадад ажиллахаар явахгүй байсан” гэж сая нэг ТВ-ээр ярьж байна билээ. Тэр үнэн.
Монголд амьдрах нєхцєлгүй бол юу гэж хууль бус цагаачид наашаа тэмүүлэх билээ дээ. Ашигт малтмал Монголыг маш их хэтийн тєлєвтэй орон болгоно. Тэр хэтийн тєлвийг хууль бус цагаачдад бус, элэг нэгт ахан дүүстээ зориулах хэрэгтэй. Єєрийн ард иргэдийн сайн сайхны тєлєє ч мєн зориулах нь мэдээж.
— Элэгшүүллийн хуулийн тєсєлдєє бүх монгол туургатныг Монголын иргэн болгоно гэжээ. Ийм практикийг хэрэгжүүлсэн улс орон хэр байна вэ?
— Хамгийн ойрын жишээ гэхэд хоёр хєрш маань байна. Оросын уугуул үндэстнүүдийн тєлєєлєгч, хилийн чанад дахь 25 сая хүнийг ОХУ-ын давхар иргэншилд хамруулах ажил явагдаж байна. БНХАУ бас ийм бодлого явуулдаг. Унгар, Румын, Армян, Гүрж гээд олон улс давамгайлах үндэстнийхээ хилийн чанад дахь хэсгийг иргэнээ болгох үйл ажиллагааг зохион байгуулж байна.
Монголчуудын зуун зууныг дамнасан хүсэл эрмэлзэл бол нэгдэж, нэгэн гэр улс болох үйлс гэж боддог. Тэрхүү эрхэм эрмэлзлийг биелүүлэхэд элэгшүүллийн бодлого тус болох нь дамжиггүй.
Энэ явцыг хууль бус цагаачид мушгин гуйвуулж болох тул, тэдэнд хориг саад болох олон зүйлийг тєсєлдєє тусгасан. Ер нь хууль бус цагаачлалтай тэмцэх нь их л эн тэргүүний асуудал байх учиртай болоод байна даа.
— Геноцидийн тухай хуулийн тєсєл тань ноцтой асуудлыг хєнджээ. Манай гадаад харилцаанд хүндрэл учруулах юм биш үү?
— Монгол туургатныг хүй тєрлєєр нь хєнєєж, геноцидэд нэрвэгдүүлж байсан явдалд ОХУ бол ойлгож хандана гэж бодож байна. Саяхан, Украины ард түмнийг геноцидээр хэлмэгдүүлсэн Голодоморын хэргийг ОХУ хүлээн зєвшєєрсєн. Сталинизмын бүх гэмт хэргийг ОХУ хүлээн зєвшєєрдєг. Геноцидийг халимагууд депортаци гэсэн нэрийн дор хүлээн зєвшєєрүүлсэн байх жишээтэй.
БНХАУ бас, євєр монголчууд болон бусад ард түмнүүдийн үндэсний оршихуйд халдсан явдлыг “Соёлын хувьсгалын алдаа”, “Дєрвєн дээрэмчний хэрэг” гэх зэргээр томъёолон зєвшєєрч байна.
Уян хатан, ухаалаг бодлого баримталж чадвал бусад оронтой муудалцах байтугай, улам ойлголцож, найрамдах боломжийг энэ асуудал олгоно. Бидний хувьд түүхийн үнэнийг мэдэх, сургамжийг таних, туургатнаа нягтруулах, шударга ёсыг тогтоох зэрэг чухал ач холбогдолтой л доо.
— Засгийн газрын монгол туургач номнолын тухай санал дэвшүүлжээ. Тусгай номнол байх шаардлагатай юу?
— Монгол Улс, монгол туургатан хоёр бол ялгаж салгашгүй ойлголт юм. Єнєєгийн байдлаар, монгол ахан дүүсээ нэгдэж нягтруулах тал дээр манай тєр хангалтгүй ажиллаж байна. Тэгэхлээр монгол туургатны үйлсийг шинэ шатанд гаргаж, хүчжүүлэхийн тулд тусгай номнол хэрэгтэй, бүр сайд тэргүүнтэй Монгол туургатны газрыг байгуулж ажиллах хэрэгтэй гэж үздэг.
Тєр маань мянганы зорилго гээд л ярьдаг, хэлдэг, цаг дээрээ болохоор тэтгэвэр тэтгэмжээс хэтрэхгүй шахуу. Мянганыг ярих бол Нострадамусын хэрэг. Зууныг харин ярих хэрэгтэй. Зууны үйлсүүдэд монгол туургатнаа нэгтгэх нь зайлшгүй багтах учиртай.
— Ашигт малтмалын хуулийг “єєрєє бүхнийг хийх” буюу “автаркийн” зарчмаар єєрчлєх хэрэгтэй гэж байна. Энэ нь хэр бололцоотой вэ?
— Бидэнд шаардлагатай бүх хєрєнгє оруулалт хєрсєн дор маань байна. Үүнийгээ барьцаалж зээл аваад зоригтой хєдлєх хэрэгтэй. Монгол улс уул уурхайн үндэсний боловсон хүчинтэй, ажиллах хүч ч хангалттай. Шаардлага гарвал гадаадын мэргэжилтэн, компанийг хєлслєн ажиллуулж болно. Ашиг орлогыг зүгээр тарааж, бэртэгчин сэтгэлгээ түгээж болохгүй, улс түмнээ хєгжүүлэхэд ашиглана. Ийм зүйлүүдийг би “Автаркийн уриалга”-даа оруулсан. Ашигт малтмалын автарки нь түгээмэл ёсон. Харийнханд єгнє, дараа нь тэднээс хувь гуйна гэсэн ойлголт манайхаас єєр газар байдаггүй.
— Тєрийн хас сүлдний тухай санал гаргасан байна. Хас монголчуудтай холбоотой ч гэсэн, дэлхий дахин бол нацизм фашизмтай л холбож үздэг шүү дээ.
— Хас бол монголчуудын язгуур сүлд мєн. Үүнийг дэлхийд таниулах хэрэгтэй. Хэн нэг булай этгээдүүд єєрсдийгєє монгол гээд нэрлэчихвэл, бид монгол гэсэн нэрнээсээ татгалзахгүй шүү дээ. Тэрэнтэй л адил.
Хасын саналыг дагалдуулан, Монгол улсыг Тєв Монгол Ард Улс, парламентийг Их Хуралдай гэж нэрлэх, баримт бичигт үндсээ халх, буриад гэх бус, монгол гэж бичиж, албан ёсоор монголчууд, үндэстэн болох саналуудыг мєн дэвшүүлсэн.
— Латин үсгийн тєслийг мєн дэвшүүлжээ. Манайд энэ тєсєл хэрэгжээд, биеллээ олчихсон юм биш үү?
— 1997 оноос хойш 10 жилийн турш засгийн газрын латин үсгийн хєтєлбєр “хэрэгжиж” байна. Үүнд чамгүй хєрєнгє мєнгє зарцуулсан гэж би дуулсан. Гэтэл латин үсгээр тєрийн хэргийг хєтлєх, бүх шатны сургалтыг явуулах, шинэ дүрэм зохиох, толь бичиг гаргах гээд л, тавьсан хэдэн арван зорилт нь хэрэгжээгүй шүү дээ. Кирилл үсэгт латин үсэг автоматаар оноодог “Тусгал” гэдэг программ л гарсан. Санал болгоод байгаа цагаан толгой нь шийдвэрлэнэ гэсэн асуудлуудаа шийдвэрлээгүй. Зєєлєрсєн гийгүүлэгчийг хоёр янзаар тэмдэглэдэг. И авиаг хоёр үсгээр тэмдэглэдэг. Сэх гэдэг үгийг sex гэж бичдэг. Тоочоод байвал єчнєєн юм бий.
Харин би тэр мэт алдаагүй цагаан толгойн тєслийг дэвшүүлж ирсэн. Энэ удаад тєрийн єндєрлєгүүдэд єргєн барилаа.
Ярилцсан Б.Цогнэмэх
No comments:
Post a Comment