"Дээдсийн амьдрал", 2007 он, 12-р сар, №15, 16 (393, 394)
“Нэгдсэн Монгол” гэдэг үндэсний үзэлт хєдєлгєєн үүсэн байгуулагдлаа гэж сэтгүүлч Ч.Мєнхбаяр нєхдийн хамт хэвлэлийн бага хурлаар зарлан мэдэгдсэн юм. Тэрбээр басүндэсний үзэлтэй холбоотой тєсєл, саналуудыг танилцуулсан. Энэ талаар нь Мєнхбаяр сэтгүүлчтэй уулзаж ярилцав.
— Монгол туургатныг нэгтгэхэд нэмэр хандив үзүүлэх нь хєдєлгєєний тэргүүн зорилго. Мєн энэ улс орныхоо сайн сайхны тєлєє тэмцэнэ. Монгол улсаа бүх монгол туургатны гал голомт, халх бамбай болгохыг эрмэлзэнэ. Эх оронч, үндэсний үзлийг дэлгэрүүлнэ, єєрсдєє судалж таньжмэднэ. Хууль зєрчиж, гэм нүгэл үйлдэхгүй байхыг эрхэмлэнэ. Ийм таван зорилготой.
Энэ хєдєлгєєнд удирдлага, зохион байгуулалт байхгүй. Нийтлэг үндэслэлүүдийг нь зєвшєєрч, дагах хүн гишүүн нь болно, єєрийнхєєрєє л улс үндэстний тєлєє тэмцэнэ. Хэсэг гишүүд хамтарч үйл ажиллагаа явуулж болно, дугуйлангийн тэмцэл єрнүүлж болно. Нэгдсэн, байнгын удирдлага, зохион байгуулалт гэж харин байхгүй.
Хэн бүхнийг шударга тэмцлийн бүтээлч зарчим руу уриалан дуудаж байгаа арга хэлбэр юм. “Нэгдсэн Монгол” хєдєлгєєний нийтлэг үндэслэлүүд, мєн дэвшүүлж буй санал санаачлагуудтай маань moenhbayar.blogspot.com-д танилцаж болно.
— “Даяар Монгол” хєдєлгєєний нэрийг ашиглаад янз бүрийн үл бүтэх этгээдүүд гэмт хэрэг үйлдээд байдаг гэсэн. Тэрэн шиг юм болохгүй юу?
— “Нэгдсэн Монгол” хєдєлгєєний зарчмуудыг ноцтой зєрчсєн бол хєдєлгєєний гишүүн гэж тооцогдохгүй, хэрэв тэр этгээд маргашгүй гавъяа байгуулж, гэмээ хүлээсэн, цайруулсан нєхцєлд ахин гишүүн гэж тооцогдоно гэж заасан. Ер нь байгууллага, хууль бус явдал гэдэг бол тусдаа асуудал шүү дээ. Янз бүрийн байгууллагын гишүүд сайн ч юм хийж явдаг, муу ч юм хийж явдаг. Байгууллага зорилгоо л гол болгоно, харин нэрийг нь гэмт этгээд ашиглахгүй гэсэн баталгааг гаргаж єгдєггүй. “Нэгдсэн Монгол” гэсэн нэр муугаар дуурсахаасаа, сайнаар дуурсах нь илүү байна гэдэгт итгэж байна. Монголчууддаа итгэх хэрэгтэй шүү дээ.
— Уугуулшууллын тухай, элэгшүүллийн тухай гэсэн хуулийн тєслүүдийг дэвшүүлж байгаа юм байна. Уугуулшуулал, элэгшүүлэл гээд л нэрнээсээ эхлээд тийм ч ойлгомжтой биш байна л даа.
— Элэг нэгтнээ нүүлгэж авчирч, уугуул болгохыг репатриаци гэдэг. Уугуулшуулал гэж "орчууллаа”. Ийм бодлогыг, хилийн чанадад элэг нэгтэн нь байдаг улс бүр л явуулж байна. Элэгшүүлэл гэдэг нь бас шинэ нэр томъёо. Үүнд дүйх гадаад үг алга. Харь хэл рүү буулгах болбол инпатриаци гэж латинаар хэлдэг юм уу гэж бодож байна.
Элэгшүүлэл бол бүх монгол туургатнаа Монгол улсын иргэн болгоё, монгол элэгтэй болгоё гэсэн санаа л даа. Элэгшүүлэл нь уугуулшуулалдаа туслах бодлого юм. Монголын иргэн болчихвол хандлага нь улам л наашлана шүү дээ.
— Монгол туургатан 10 сая байдаг. 10 сая иргэнтэй болох болж байна уу?
— Зарчмын хувьд бол тийм л дээ. Гэхдээ гэнэт нэг єдєр сая сая хүн хүрээд ирнэ гэсэн үг биш шүү дээ. Израильд 100 жилд 6 сая еврей хүн очсон, хилийн чанадад 10 сая нь байна. Казахстан 15 жилийн турш 4 сая элэг нэгтнээ татах бодлого явууллаа, 400 мянга л очлоо.
Тэгэхлээр харьцангуй тайван процесс байхгүй юу. Монголын иргэн болсон зарим нь ирж амьдарна, зарим нь тэндээ байж л байна.
— Тэр 10 сая хүн иргэний эрхээ эдлээд, сонгууль єгєєд, сонгогдож ирээд, парламент маань харийнхнаар дүүрээд, эсвэл харь луу тєр засаг маань шилжээд замбараагүй юм болвол яана?
— Хилийн чанадад байнга оршин суудаг болон, давхар иргэншилтэй бол Монгол улсын тєрийн алба хаах, сонгуульд оролцох эрхгүй байх юм.
— Давхар иргэншил гэдэг чинь Монгол оронд аюултай биш үү?
— Аюулгүй байхаар бодож, зохицуулалтуудыг тєсєлдєє тусгасан. Давхар иргэншлийн талаар улс бүртэй гэрээ байгуулдаг. Хууль бус цагаачид нь бэрхшээл үүсгэж байгаа улстай давхар иргэншлийн гэрээ байгуулахаас түдгэлзэнэ гэсэн. Улс орондоо хүндрэл учруулахгүй гэж, тал талаас нь л бодож эргэцүүлж тєслєє хийсэн дээ.
— Давхар иргэншилтэй хүн наад зах нь цэргийн алба яаж хаах юм бэ?
— Элэгшигчийн эрх үүрэг гэдэг бүлэгтээ иймэрхүү асуудлыг авч үзсэн. Єєр улсад байнга оршин суугаа бол тус улсынхаа зохих эрх үүрэгт хамрагдана, хоёр улсын зохих ижил эрх үүрэгт ямар ч нєхцєлд давхардуулан хамрагдахгүй.
— Засгийн газрын монгол туургач номнолын концепцийг дэвшүүлж байгаа юм байна. Бас монголчуудыг хүй тєрлєєр устгаж байсан гэмт хэргийн тухай хууль, хас сүлдтэй болох санал гээд байна л даа. Энэ бүхэнд хєрш гүрнүүдээс єгсүүлээд дургүйцэх юм биш үү.
— Бусад улсууд дургүйцэхээргүй л юм хийхийг чармайсан даа.
Хєрш хоёр орон маань орос туургач, хятад туургач бодлого явуулаад, бусад улсын иймэрхүү бодлогыг дэмжээд байгаа шүү дээ. Улс болгон л дан үндэснийх болохыг эрмэлзэж байгаа. Казахстан улс Оросоос ч, Хятадаас ч казах иргэдээ чєлєєтэй татаж байгаа, үүнд нь бүр Орос Хятад хоёр ихээхэн тусалж байх жишээтэй. Манайх монгол туургатнаа татъя гэвэл бас лтуслана. Илюмжинов элэг нэгтнээ татъя гэхэд Хятад дуртай зєвшєєрч, тусалж байгаа.
Тэр геноцидийг Орос, Хятад хоёр Сталины балаг, Соёлын хувьсгалын гай гэсэн утгаар хүлээн зєвшєєрчихсєн байхгүй юу. Хасын хувьд бол морин хас юм уу, таван жигүүрт хас гэсэн хэлбэрээр гаргаж ирвэл бас л зєвшєєрнє.
— Та бусад саналаа товч танилцуулахгүй юу?
— Автаркийн зарчим буюу, бүхнийг єєрєє хийх зарчмаар ашигт малтмалын хуулийг шинэчлэн тогтооё гэсэн санал дэвшүүлсэн. Бүх улс автаркийн зарчим баримталдаг атал, манайх л тийм биш байгаа. Хєрєнгє оруулалт хєрсєн дор байж л байхад, хаанаас олох вэ гээд хачин юм яриад байдаг.
Латин үсгийн тєсєл маань, би 1991 оноос хойш боловсруулаад, тєр засгаас хєрєнгє мєнгє гаргуулалгүйгээр бэлэн болгоод, улс түмэндээ бэлэглэж байгаа тєсєл юм. Минийхийг шууд аваад л хэрэглэчих хэрэгтэй байна. 1997 оноос хойш єчнєєн хєрєнгє мєнгє зарлагадсан, хоёр гурван байгууллага хүч хавсран ажилласан тєрийн тєсєл болохоор миний тєслєєс хол хоцорч байгаа. Жишээ нь, зєєлєрсєн гийгүүлэгчийг хоёр янзаар бичих юм хийчихсэн. Бас гадаад үгийг латин үсгээр бичиж болдоггүй гээд тєслийн удирдагч нь ярьж байсан. Энэ мэтчилэн зєндєє алдаа дутагдал бий.
No comments:
Post a Comment